پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

مقدمه و بیان مسئله شیوع ناگهانی بیماری کووید -19 از آغاز سال 2020 میلادی در سراسر دنیا نه تنها سیستم های بهداشتی را با چالش های متعددی روبه رو کرده است بلکه نظام های آموزشی را نیز تحت تاثیر خود قرار داده است به خصوص آنکه تاکید بر پروتکل های بهداشتی مبتنی بر رعایت فاصله گذاری اجتماعی تغییراتی در فرایند آموزش ایجاد کرده است. با این وجود لازم است استفاده از روش های ترکیبی آموزش حضوری و مجازی فرایند های آموزشی را تحت پوشش قرار دهد به گونه ای که نظام آموزشی به میزان کمتری تحت تاثیر این معضل جهانی قرار گیرد (1). نظام آموزشی مجموعه ای هدفمند است که با دریافت درون داد هایی که شامل فراگیران، آموزش دهندگان و امکانات آموزشی می باشد طی فرایندی آموزشی با استفاده از روش های آموزشی منجر به ایجاد برون دادی به نام دانش آموخته می شود(2). یکی از عوامل مهمی که قادر به متمایز ساختن نظام های آموزشی از یکدیگر می کند کیفیت اجرای برنامه ها و فرایند های آموزشی می باشد. براساس نظر متخصصان نظام آموزشی یکی از روش های ارتقا کیفیت فرایند آموزشی طراحی چارچوب آموزشی در قالب طرح دوره و طرح درس می باشد(3). طرح دوره بخشی از برنامه ی درسی (Curriculum) آموزشی می باشد و به تدوین فعالیت های آموزشی مرتبط با یک ترم تحصیلی یک واحد درسی اطلاق می شود و نگارش آن یکی از فعالیت های اصلی یک مدرس پیش از شروع فرایند تدریس می باشد که می تواند تا حدود زیادی راهگشای وی برای ارائه آموزش موثر و با کیفیت بالاتر باشد (6, 5 4). طرح دوره توصیفی است از فرایند کتبی آموزش که در آن مشخص می شود چه چیزی، از چه طریقی و در چه محل و زمانی باید آموزش داده شود و نحوه ارزیابی دانشجویان به چه شکل خواهد بود. در واقع طرح دوره همچون چراغ راهی است که منجر به شفاف سازی نقاط مبهم تدریس می گردد، مفاهیم لازم جهت تدریس را روشن کرده و شیوه تدریس و ارزشیابی فراگیر را روشن می سازد و الگویی جهت استفاده بهینه از زمان، مکان و ابزار های آموزشی را فراهم می نماید(6،3). از سوی دیگر وجود طرح دوره منجر به هدفمندی فعالیت های فراگیر و آموزش دهنده شده و فرایند یادگیری را تسهیل می نماید. علاوه بر این استفاده از طرح دوره منجر به ارتقا یادگیری فراگیران و تمایل بیشتر به حضور فعال و منظم فراگیران در بحث های کلاسی شده و چگونگی آموزش دادن و یاد گرفتن را به یاد دهنده و یادگیرنده می آموزد (5،4،3 ). در مطالعه نیک بخش و همکاران که در سال 1388 به بررسی طرح درس اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی و دندانپزشکی بابل پرداخته بود نشان داد اکثر اساتید طرح درس خود را به صورت مکتوب ارایه نمی کنند و بر لزوم برنامه ریزی در خصوص نگارش مدون طرح درس تاکید شد(2). در مطالعه شاهرخی و همکاران که به بررسی میزان اجرای طرح دوره دروس رشته پرستاری و مامایی در نیمسال دوم 94-95 دانشگاه علوم پزشکی قزوین پرداخته بود نتایج نشان داد طرح دوره دروس به صورت نسبتا کامل انجام شد ولی با توجه به اجرای مقطعی مطالعه و در خصوص تعدادی از دروس به منظور ارتقا کیفیت آموزش لازم است این ارزیابی به صورت مدون و در انتهای هر ترم تحصیلی صورت گیرد(3). در مطالعه مبارکی و همکاران که در سال 1390 به بررسی اهمیت اجرای طرح درس بالینی و موانع آن از دیدگاه اساتید دانشگاه علوم پزشکی یاسوخ پرداخته بود نستایج نشان داد بیش از نیمی از اساتید از طرح درس برای آموزش بالینی استفاده می کنند ولی محدودیت امکانات، تعداد زیاد دانشجویان و نبود بیمار مطابق با برنامه پیش بینی شده مهم ترین موانع اجرای طرح درس می باشد(5). در مطالعه سیلالاهی در سال 2020 که به بررسی میزان اجرای طرح دروس توسط اساتید در دانشگاه نومنسن پرداخته بود نتایج نشان داد میزان اجرای طرح درس تنها در 15% موارد عالی بود ودربیش از 50% موارد در حد پایین و ضعیف بود (7). در مطالعه ابراهیمی پور و همکاران که به بررسی میزان تطابق محتوای تدریس شده و طرح درس مصوب دروس اختصاصی دانشجویان دانشکده بهداشت پرداخته بود نتایج نشان داد میزان تطابق تا حدودی مطلوب بود ولی نظارت دقیق دانشگاه بر تدوین طرح دوره ها و توانمندی اساتید در نگارش طرح دوره در ارتقا این فرایند ضرورت دارد(4). در مطالعه بذر افشان و همکاران که در سال 2005 به بررسی دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در خصوص طرح درس پرداخته بود نتایج نشان داد اساتید دیدگاه مثبتی نسبت به طرح درس دارند ولی به منظور مشارکت فعال در طراحی و اجرای طرح درس لازم است برنامه ریزی لازم در حیطه برنامه های آموزشی صورت گیرد(8). در مطالعه حاج باقری و همکاران که در سال 2013 به بررسی کیفیت 100 طرح درس رشته های پرستاری و مامایی در 24 دانشگاه کشور پرداخته بود نتایج نشان داد اکثر طرح دوره ها کیفیت متوسط دارند و تنها 13 درصد طرح دوره ها کیفیت مطلوب دارند(9). در مطالعه صابران و همکاران که در سال 2002 به بررسی دیدگاه طراحان در خصوص طرح درس پرداخته بود نتایج نشان داد نگرش مثبت نسبت به طرح درس عامل مهمی جهت دادن طرح درس به دانشجویان می باشد. هر چند توانمندی طراحان پیش از نگارش طرح دوره ضرورت دارد(10). در مطالعه امیدی و همکاران که در سال 91 به بررسی مقایسه ای میزان اجرای طرح درس در دانشگاه علوم پزشکی شیراز و شیراز پرداخته بود نتایج نشان داد میزان اجرای طرح درس در دو دانشگاه تفاوت معنی دار نداشت و میانگین نمره اجرای طرح درس در دو دانشگاه 33 و 34 از 60 بود(11). در مطالعه ای که در سال 1387 به بررسی دانش و نگرش اساتید هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل در خصوص طرح درس انجام شد نتایج نشان داد علی رغم نگرش مثبتی که اساتید نسبت به طرح درس دارند ولی آگاهی کافی در خصوص طرح درس ندارند که این موضوع لزوم توجه بیشتر به بحث برنامه ریزی درسی اساتید را آشکار می سازد(12). در تدوین طرح دوره توجه به عناصر اصلی برنامه آموزشی شامل اهداف آموزش ، محتوای آموزش ، روش تدریس ، روش ارزشیابی و منایع آموزشی و نحوه تقسیم بندی وقت متناسب با اهداف آموزشی ضرورت دارد (10و13). یکی از موارد کاربرد طرح دوره بازنگری برنامه درسی با هدف اصلاح و ارتقا برنامه های درسی قابل اجرا می باشد و در این بین استفاده از نظرات فراگیران به عنوان یکی از درون داد های نظام آموزشی در شناسایی نقاط قوت و ضعف برنامه آموزشی می تواند بازخورد های مناسبی را به مسوولین آموزشی داده که در نهایت می تواند به ارتقا کیفیت آموزش کمک کند. علی رغم مزایای فراوان ذکر شده هنوز هم در بسیاری از دانشگاه های علوم پزشکی اهمیت طرح دوره برای مدرسین و دانشجویان مشخص نشده است ودر اکثر موارد طرح دوره به میزان کافی توسط مدرسین تدوین نمی گردد و در مواردی هم که تدوین می گردد ممکن است به دانشجو ارایه نشود و یا به صورت مناسب و صحیح اجرا نگردد(14،3). یکی از مقاطع حساس و مهم در رشته پزشکی مقطع کارآموزی و کاروزی می باشد که طی آن دانشجو در تعامل مستقیم با محیط واقعی قرار گرفته و مفاهیم تئوری را به صورت عملی و ملموس در محیط واقعی یاد می گیرد لذا این مقطع تحصیلی در رشته های علوم پزشکی از جمله دوره پزشکی عمومی از اهمیت بالایی برخوردار است و اجرای صحیح برنامه آموزشی این مقاطع تحصیلی در تربیت دانشجویانی توانمند بسیار تاثیر گذار می باشد و یکی از مهم ترین روش ها جهت اطمینان از اجرای برنامه آموزشی در این مقطع ارزیابی اجرای طرح دوره گروه های آموزشی می باشد(13). با توجه به اهمیت دروس مقطع کارآموزی و کارورزی دوره پزشکی عمومی و لزوم یادگیری مفاهیم ارایه شده در این دوره و نقش آن ها در کسب توانمندی های مورد نیاز دانش آموخته پزشکی عمومی و با توجه به نقش و اهمیت طرح دوره به عنوان یکی از ابزار های موثر در فرایند یاددهی - یادگیری و یکی از روش های غیر قابل انکار در ارتقای فرایند آموزش دانشجویان و با توجه به لزوم آگاهی از میزان اجرای طرح دوره دورس مربوطه به منظور ارایه بازخورد صحیح به گروه ها و مسوولین آموزشی دانشگاه در راستای ارتقا کیفیت آموزش و با توجه به نبود اطلاعات جامعی در این خصوص این مطالعه با هدف بررسی میزان اجرای طرح دوره مقطع کارآموزی و کارورزی رشته پزشکی عمومی در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در بحران پاندمی کووید 19 انجام گرفت. روش اجرا این مطالعه یک مطالعه توصیفی تحلیلی از نوع مقطعی می باشد که در سال 1399- 1400 و همزمان با پاندمی کووید-19 در دانشگاه علوم پرشکی شهرکرد انجام گرفت. جامعه مطالعه دانشجویان مقطع کارآموزی و کاروزی پزشکی دانشگاه علوم پرشکی شهرکرد بودند . پس از طی مراحل تصویب پروپوزال در شورای پژوهشی دانشگاه و اخذ مجوزهای لازم پرسشنامه مطالعه با توجه به فرمت طرح دوره گروه های آموزشی بالینی و بررسی مقالات مرتبط طراحی گردید و سپس به منظور کسب روایی محتوایی و صوری در اختیار چند تن از اساتید حوزه آموزشی و آموزش پزشکی قرار گرفت ( 3 نفر از متخصصین آموزش پزشکی، معاونت محترم آموزشی دانشکده و مسوول محترم مرکز مطالعات دانشگاه). بعد از اصلاحات پیشنهاد شده پرسشنامه که حاوی 10 سوال بر مبنای لیکرت 5 درجه ای از تطابق کامل (نمره 5) تا بدون تطابق (نمره 1) بود تهیه و به منظور تعیین پایایی پرسشنامه در اختیار 20 تن از کارآموزان و کارورزان پزشکی قرار گرفت. پایایی پرسشنامه بر مبنای تعیین آلفای کرونباخ 0.89 براورد گردید. پرسشنامه ها بین ماه های بهمن 99 تا مرداد ماه 1400 در اختیار کارآموزان و کارورزان پزشکی قرار گرفت. به این صورت که در ابتدای هر دوره آموزشی لیست کارآموزان و کارورزان پزشکی معرفی شده به هریک از گروه های آموزشی بالینی از آموزش دانشکده گرفته شده و در پایان دوره ضمن ضمن هماهنگی با فراگیران و بیان اهداف طرح، اختیاری بودن و تاکید بر محرمانه ماندن اطلاعات، فرم بررسی انطباق طرح دوره جهت تکمیل در اختیار آنها قرار داده شد. بعد از تکمیل مرحله جمع آوری اطلاعات ،اطلاعات بااستفاده ازنرم افزار spss با استفاده از آمار توصیفی، آزمان کای دو، آزمون t مستقل تجزیه و تحلیل شد یافته ها بعد از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه طی ماه های بهمن 99 تا مرداد 1400 در اختیار کارآموزان و کارورزان پزشکی قرار گرفت. در بازه زمانی یاد شده در مجموع986 پرسشنامه پر شده از فراگیران دریافت گردید. از مجموع پرسشنامه های دریافت شده 83 (8.42%) مورد اعلام نمودند که طرح دوره در اختیار آنها قرار نگرفته است ولی 91.6% شرکت کنندگان اعلام نمودند که طرح دوره را دریافت کرده اند. همچنین 13 نفربه سوالات بررسی طرح دوره به شکل ناقص جواب داده بودند لذا از مطالعه حذف شدند. همچنین پرسشنامه های تکمیلی بخش های آموزشی که کمتر از 10 عدد بود از ارزیابی خارج شدند. در نهایت 880(494 کارآموزی و 386 کارورزی) پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. میانگین سنی کارآموزان 23.74 و میانگین سنی کارورزان 25.19 سال بود. در مقطع کارآموزی 270 پرسشنامه توسط جنس مونث و 223 پرسشنامه توسط جنس مذکر ودر مقطع کارورزی 234 پرسشنامه توسط جنس مونث و 152 پرسشنامه توسط جنس مذکر تکمیل شد. توزیع فراوانی پرسشنامه ها بر حسب گروه های آموزشی و مقطع کارآموزی- کارورزی در جدول شماره1 آمده است میانگین نمره کلی انطباق طرح دوره در همه گروه های بالینی در مقطع کارآموزی 10.36 ± 36.61 و در مقطع کارورزی 8.93± 42.49 بود که دارای تفاوت معنی دار بود (P˂0.001). تعداد پرسشنامه تکمیل شده در بخش های مختلف بسته به میزان همکاری دانشجویان متغیر و بین 10 تا 59 پرسشنامه بود. کمترین تعداد پرسشنامه های تکمیل شده در بخش کارورزی مربوط به بخش های قلب (10 پرسشنامه)، روانپزشکی و داخلی (11 پرسشنامه) و اطفال(13 پرسشنامه) و بیشترین پرسشنامه تکمیل شده در بخش کارورزی مربوط به بخش طب اورژانس (43 پرسشنامه) و گوش و حلق و بینی (42) پرسشنامه بود. در بخش کارآموزی کمترین تعداد پرسشنامه تکمیل شده مربوط به بخش اعصاب (16 پرسشنامه) و عفونی( 19 پرسشنامه) و بیشترین تعداد پرسشنامه تکمیل شده در بخش کارآموزی مربوط به بخش زنان( 59 پرسشنامه) و جراحی (53 پرسشنامه) بود. در ارزیابی نمره تطابق طرح دوره به تفکیک گروه های بالینی مشخص گردید که در گروه های بالینی زنان،عفونی و قلب،ارولوژی و ارتوپدی نمره انطباق طرح دوره در دو گروه کارآموزی و کارورزی تفاوت معنی داری نداشت. در گروه داخلی و اطفال نمره کارآموزی به طور معنی داری بیشتر از نمره کارورزی بود. در سایر گروه های بالینی نمره کارورزی به طور معنی داری بیشتر بود. همچنین در مقایسه گروه های بالینی با یکدیگر به تفکیک مقطع کارآموزی و کارورزی نیز تفاوت معنی داری بین نمره تطابق طرح دوره وجود داشت که در مقطع کارورزی گروه هایی که بیشترین نمره تطابق طرح دوره را کسب نمودند( نمره 45 به بالا) به ترتیب گروه طب اورژانس ( 47.30±4.49)، اعصاب(46.45±4.14)، گوش و حلق وبینی (45.88±5.26) و روانپزشکی (45.54±4.16) بود. در مقطع کارآموزی نمره انطباق بیش از 45 وجود نداشت. گروه هایی که نمره بالاتر از 40 کسب نموده بودند به ترتیب گروه اطفال (42.46±7.89)، قلب (42.00±5.50)، اعصاب (41.19±7.32)، روانپزشکی(41.00±5.88) و گوش و حلق و بینی (40.50±9.89) بود. توزیع فراوانی تطابق طرح دوره مقطع کارآموزی و کارورزی با طرح دوره ارایه شده بر حسب معیارهای طرح دوره در جدول 3و 4 ذکر شده است. نتایج آزمون مجذور کای دو نشان داد در خصوص تمامی سوالات تفاوت معنی داری در انطباق طرح دوره ارایه شده و اجرا شده بین مقطع کارآموزی و کارورزی وجود دارد و میزان تطابق برای تمامی معیارها در مقطع اینترنی به میزان معنی داری بیشتر است (p˂0.001) . در مقطع کارآموزی در خصوص تمامی معیار های تطابق، بیش از 55 درصد شرکت کنندگان و در مقطع کارورزی بیش از 70 درصد شرکت کنندگان، گزینه تطابق کامل و زیاد را انتخاب کرده بودند. نتایج آزمون مجذور کای دو نشان داد در خصوص تمامی سوالات تفاوت معنی داری در انطباق طرح دوره ارایه شده و اجرا شده بین مقطع کارآموزی و کارورزی وجود دارد و میزان تطابق برای تمامی معیارها در مقطع اینترنی به میزان معنی داری بیشتر است (0.001> P) . در مقطع کارآموزی در خصوص تمامی معیار های تطابق، بیش از 55 درصد شرکت کنندگان و در مقطع کارورزی بیش از 70 درصد شرکت کنندگان، گزینه تطابق کامل و زیاد را انتخاب کرده بودند. در بخش کارآموزی بیشترین میزان تطابق کامل در معیارهای طرح دوره مربوط به معیار تطابق اساتید مسئول آموزش مهارت و محتوای آموزشی با موارد پیش بینی شده در طرح دوره بود (به تریتب 35% و 8/32%) و کمترین میزان انطباق کامل مربوط به معیار های سطح مهارت های درنظرگرفته شده و آموزش داده شده با موارد پیش بینی شده در طرح دوره بود (به ترتیب 9/235 و 5/25%). در مقطع کارورزی میزان تطابق کامل همه معیارهای طرح دوره به جز دو مورد بیش از 50% بود. معیارهای مهارت های آموزش داده شده و تاریخ ارایه مباحث آموزشی کمترین میزان تطابق کامل را کسب نمودند (به ترتیب 7/48% و 2/47%). بحث و نتیجه گیری نتایج مطالعه حاضر نشان داد علی رغم وجود پاندمی کرونا و تغییر قابل توجهی که این بیماری بر فرایند و شیوه آموزش دانشجویان گذاشته است در مقطع زمانی ارزیابی شده و بر اساس پرسشنامه های دریافت شده 91.6% افراد اعلام نموده بودند که طرح دوره گروه را دریافت کرده اند. نتایج نشان داد میزان تطابق معیارهای طرح دوره ارایه شده و اجرا شده در بیش از نیمی از موارد کارآموزی و بیش از 70 درصد موارد کارورزی در گروه های آموزشی در حد زیاد و کامل بوده است .در مطالعه شاهرخی و همکاران که به بررسی میزان تطابق طرح دوره گروه های آموزشی پرستاری و مامایی قزوین پرداخته بود میزان تطابق طرح دوره زیاد بود که نتایج مشابهی با مطالعه حاضر داشت هرچند گروه هدف، زمان اجرا و نوع دروس مورد بررسی در این دو مطالعه تفاوت داشت (3). در مطالعه دلگشایی و همکاران که به بررسی میزان نگارش طرح دوره در دانشگاه های علوم پزشکی کشور پرداخته شده بود نشان داد که به میزان کافی طرح درس تدوین نشده و یا به دانشجو ارایه نشده و یا به اجرا در نیامده است (14). از علل قوت دانشکده پزشکی درجهت اجرایی کردن فرایند ارایه طرح دوره به صورت منظم در هر گروه آموزشی بالینی می توان به برنامه ریزی دانشکده پزشکی شهرکرد در ایجاد توانمندی در اساتید جهت نگارش طرح دوره ،تامین نیروی کارشناس آموزش ویژه گروه های بالینی جهت نظارت بر ارایه طرح دوره مناسب اشاره نمود که منجر به نتایج متفاوت با مطالعه دلگشایی می شود. همچنین بر اساس مطالعات پیشین محدودیت امکانات، تعداد زیاد دانشجویان و نبود بیمار مطابق با برنامه پیش بینی شده می تواند از مهم ترین موانع اجرای طرح دوره و عدم تطابق معیاهای آن باشد(5) ولی با توجه به انکه علل عدم اجرای کامل طرح دوره جز اهداف این مطالعه نبوده است طراحی مطالعات آتی با هدف تعیین دلایل اصلی عدم اجرای کامل همه معیارهای طرح دوره در دانشکده پزشکی به منظور برنامه ریزی آموزشی و رفع موانع موجود ضرورت دارد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد میزان تطابق طرح دوره در مقطع کارورزی در بیشتر گروه های بالینی به میزان معنی داری بیشتر می باشد. با توجه به شرایط ویژه بیماری کرونا، مجازی شدن دوره کارآموزی پزشکی در بعضی مقاطع زمانی اجرای مطالعه می تواند یکی از دلایل مهم عدم تطابق طرح دوره ارایه شده و طرح دوره اجراشده باشد واین نتیجه دور از انتظار نیست. این در حالی است که برنامه آموزشی در مقطع کارورزی همواره به شکل حضوری بوده و امکان اجرای طرح دوره ارایه شده را فراهم نموده است و این مساله ضرورت فراهم سازی تمهیدات آموزش حضوری را برای دانشجویان پزشکی مقطع بالینی که بعد از دوره علوم پایه عمده مفاهیم و مهارت های آموزشی را بر بالین بیمار می آموزند بیش از پیش روشن می سازد و با توجه به تاکیدات بسیار بالایی که در برنامه تحول و نوآوری آموزش بر ارتقا کیفیت آموزش پزشکی دارد توجه ویژه دانشگاه های علوم پزشکی جهت یکپارچه سازی موضوعات موثر بر کیفیت آموزش به ویژه طرح دوره و اجرای آن ضروری است البته در تعداد محدودی از گروه های بالینی از جمله گروه داخلی و اطفال میزان انطباق طرح دوره کارآموزی بیشتر بود. یکی از تفاوت نتایج حاصل شده در این گروه ها می تواند به تعداد کم شرکت کنندگان کارورز از گروه های مذکور در مطالعه باشد که می تواند منجر به خطای انتخاب شود و برای اطمینان قطعی از این نتیجه لازم است در گروه های مذکور مطالعه جداگانه ای با حجم نمونه بیشتر از مقطع کارورزی انجام گردد مقایسه میانگین نمره تطابق طرح دوره بر حسب گروه های بالینی تفاوت معنی داری داشت. ماهیت متفاوت گروه های بالینی، مشغله متفاوت اساتید، تعداد متفاوت اعضای هیات علمی گروه های مختلف و بعضا کمبود عضو در برخی گروه های بالینی،نگرش اساتید نسبت به اهمیت اجرایی شدن طرح دوره، نبود بیمار متناسب با برنامه آموزشی، کمبود تجهیزات آموزشی و شرایط ویژه کرونا و تعطیلات دوره ای آموزشی ناشی از آن می تواند از دلایل این مساله باشد هرچند تعیین دلایل احتمالی این مساله منوط به برگزاری جلسات آموزشی در سطح دانشکده و دانشگاه و همچنین مطالعات آتی کیفی در این زمینه می باشد مطالعه حاضر دارای محدودیت هایی بود که لازم است در مطالعات آتی توجه بیشتری به آنها شود . از جمله محدودیت های مطالعه می توان به تعداد زیاد گروه های آموزشی، تعداد زیاد دانشجویان در هر دوره، زمان متفاوت در شروع و پایان دوره آموزشی، مکان متفاوت برگزاری برنامه آموزشی ،دسترسی ضعیف به دانشجویان با توجه به شرایط ویژه بیماری کرونا و تمایل کم آن ها به همکاری در تکمیل چک لیست و همکاری ضعیف بعضی از کارشناسان اموزشی گروه های بالینی در اجرای مطالعه و جلب مشارکت دانشجویان بود که کار مجریان طرح را بسیارسخت نمود هرچند از طریق توجیه دانشجویان از اهداف طرح، اطمینان بر محرمانه ماندن اطلاعات و فراهم سازی شرایط جهت تکمیل پرسشنامه سعی کردیم بر این مشکلات غلبه کنیم.

خلاصه نتایج حاصله

یافته ها بعد از تعیین روایی و پایایی پرسشنامه طی ماه های بهمن 99 تا مرداد 1400 در اختیار کارآموزان و کارورزان پزشکی قرار گرفت. در بازه زمانی یاد شده در مجموع986 پرسشنامه پر شده از فراگیران دریافت گردید. از مجموع پرسشنامه های دریافت شده 83 (8.42%) مورد اعلام نمودند که طرح دوره در اختیار آنها قرار نگرفته است ولی 91.6% شرکت کنندگان اعلام نمودند که طرح دوره را دریافت کرده اند. همچنین 13 نفربه سوالات بررسی طرح دوره به شکل ناقص جواب داده بودند لذا از مطالعه حذف شدند. همچنین پرسشنامه های تکمیلی بخش های آموزشی که کمتر از 10 عدد بود از ارزیابی خارج شدند. در نهایت 880(494 کارآموزی و 386 کارورزی) پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. میانگین سنی کارآموزان 23.74 و میانگین سنی کارورزان 25.19 سال بود. در مقطع کارآموزی 270 پرسشنامه توسط جنس مونث و 223 پرسشنامه توسط جنس مذکر ودر مقطع کارورزی 234 پرسشنامه توسط جنس مونث و 152 پرسشنامه توسط جنس مذکر تکمیل شد. توزیع فراوانی پرسشنامه ها بر حسب گروه های آموزشی و مقطع کارآموزی- کارورزی در جدول شماره1 آمده است میانگین نمره کلی انطباق طرح دوره در همه گروه های بالینی در مقطع کارآموزی 10.36 ± 36.61 و در مقطع کارورزی 8.93± 42.49 بود که دارای تفاوت معنی دار بود (P˂0.001). تعداد پرسشنامه تکمیل شده در بخش های مختلف بسته به میزان همکاری دانشجویان متغیر و بین 10 تا 59 پرسشنامه بود. کمترین تعداد پرسشنامه های تکمیل شده در بخش کارورزی مربوط به بخش های قلب (10 پرسشنامه)، روانپزشکی و داخلی (11 پرسشنامه) و اطفال(13 پرسشنامه) و بیشترین پرسشنامه تکمیل شده در بخش کارورزی مربوط به بخش طب اورژانس (43 پرسشنامه) و گوش و حلق و بینی (42) پرسشنامه بود. در بخش کارآموزی کمترین تعداد پرسشنامه تکمیل شده مربوط به بخش اعصاب (16 پرسشنامه) و عفونی( 19 پرسشنامه) و بیشترین تعداد پرسشنامه تکمیل شده در بخش کارآموزی مربوط به بخش زنان( 59 پرسشنامه) و جراحی (53 پرسشنامه) بود. در ارزیابی نمره تطابق طرح دوره به تفکیک گروه های بالینی مشخص گردید که در گروه های بالینی زنان،عفونی و قلب،ارولوژی و ارتوپدی نمره انطباق طرح دوره در دو گروه کارآموزی و کارورزی تفاوت معنی داری نداشت. در گروه داخلی و اطفال نمره کارآموزی به طور معنی داری بیشتر از نمره کارورزی بود. در سایر گروه های بالینی نمره کارورزی به طور معنی داری بیشتر بود. همچنین در مقایسه گروه های بالینی با یکدیگر به تفکیک مقطع کارآموزی و کارورزی نیز تفاوت معنی داری بین نمره تطابق طرح دوره وجود داشت که در مقطع کارورزی گروه هایی که بیشترین نمره تطابق طرح دوره را کسب نمودند( نمره 45 به بالا) به ترتیب گروه طب اورژانس ( 47.30±4.49)، اعصاب(46.45±4.14)، گوش و حلق وبینی (45.88±5.26) و روانپزشکی (45.54±4.16) بود. در مقطع کارآموزی نمره انطباق بیش از 45 وجود نداشت. گروه هایی که نمره بالاتر از 40 کسب نموده بودند به ترتیب گروه اطفال (42.46±7.89)، قلب (42.00±5.50)، اعصاب (41.19±7.32)، روانپزشکی(41.00±5.88) و گوش و حلق و بینی (40.50±9.89) بود. توزیع فراوانی تطابق طرح دوره مقطع کارآموزی و کارورزی با طرح دوره ارایه شده بر حسب معیارهای طرح دوره در جدول 3و 4 ذکر شده است. نتایج آزمون مجذور کای دو نشان داد در خصوص تمامی سوالات تفاوت معنی داری در انطباق طرح دوره ارایه شده و اجرا شده بین مقطع کارآموزی و کارورزی وجود دارد و میزان تطابق برای تمامی معیارها در مقطع اینترنی به میزان معنی داری بیشتر است (p˂0.001) . در مقطع کارآموزی در خصوص تمامی معیار های تطابق، بیش از 55 درصد شرکت کنندگان و در مقطع کارورزی بیش از 70 درصد شرکت کنندگان، گزینه تطابق کامل و زیاد را انتخاب کرده بودند. نتایج آزمون مجذور کای دو نشان داد در خصوص تمامی سوالات تفاوت معنی داری در انطباق طرح دوره ارایه شده و اجرا شده بین مقطع کارآموزی و کارورزی وجود دارد و میزان تطابق برای تمامی معیارها در مقطع اینترنی به میزان معنی داری بیشتر است (0.001> P) . در مقطع کارآموزی در خصوص تمامی معیار های تطابق، بیش از 55 درصد شرکت کنندگان و در مقطع کارورزی بیش از 70 درصد شرکت کنندگان، گزینه تطابق کامل و زیاد را انتخاب کرده بودند. در بخش کارآموزی بیشترین میزان تطابق کامل در معیارهای طرح دوره مربوط به معیار تطابق اساتید مسئول آموزش مهارت و محتوای آموزشی با موارد پیش بینی شده در طرح دوره بود (به تریتب 35% و 8/32%) و کمترین میزان انطباق کامل مربوط به معیار های سطح مهارت های درنظرگرفته شده و آموزش داده شده با موارد پیش بینی شده در طرح دوره بود (به ترتیب 9/235 و 5/25%). در مقطع کارورزی میزان تطابق کامل همه معیارهای طرح دوره به جز دو مورد بیش از 50% بود. معیارهای مهارت های آموزش داده شده و تاریخ ارایه مباحث آموزشی کمترین میزان تطابق کامل را کسب نمودند (به ترتیب 7/48% و 2/47%).

فایل های پژوهش