پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

مقدمه و بیان مسئله توان یادگیری و حافظه از ویژگی های بارز انسان است و برای گذران زندگی عادی و پیشرفت های علمی آدمی ضررورتی اجتناب ناپذیر است. افزایش شمار مبتلایان به اختلالات یادگیری و حافظه در دوران سالخوردگی، انگیزه ای را در عرصه پژوهش در طب سالمندان برای تحقیق در مورد کشف دارو های جدید و موثر بر تقویت یادگیری و حافظه و پیشگیری کننده ی اختلات حافظه به وجود آورده است. از این رو در سال های اخیر استفاده از طب گیاهی و داروهای طبیعی برای درمان فراموشی و تقویت حافظه، موضوع بسیاری از پژوهش های علوم پزشکی بوده است. سنتز داروهای شیمیایی و کاربرد وسیع آن در درمان موجب ایجاد مشکل پیچیده ای به نام اثرات جانبی داروها گردیده است، زیرا در بعضی موارد آثار سو و عوارض جانبی برخی از این دارو ها برای بیمار خطرناک تر از بیماری مورد درمان می باشد و نیز ایجاد حساسیت نسبت به بعضی از این مواد در نزد بیماران و همچنین مقاوم شدن بسیاری از محرک های بیماری ها در برابر داروهای سنتزی، موجب گشته که بار دیگر نظر دانشمندان به داروهای طبیعی و گیاهی معطوف گردد. با توجه به اثبات وجود ترکیبات آنتی اکسیدانی، فلاونوئید ها، فسفر، آهن و سایر مواد در ریشه مرغ و تاثیر مواد فوق بر حافظه و یادگیری این مطالعه انجام می شود. روش اجرا -استخراج عصاره : ریشه گیاه مرغ جمع آوری شده، بعد از شستشو در سایه خشک می شود و توسط آسیاب مکانیکی به صورت پودر در می آوریم پودر ریشه مرغ را با الکل اتانول مخلوط کرده و بعد از مدت دو روز از کاغذ صافی عبور میدهیم. عصاره بدست آمده با استفاده از دستگاه Rotary خشک می گردد(22). - آزمون های مدل حیوانی : الف- حیوانات آزمایشگاهی : رت های ماده بالغ در محدوده وزنی 200-250 گرم از نژاد ویستار انتخاب می شوند . حیوانات در شرایط دمایی مناسب (2±21) و 12 ساعت روشنایی و 12 ساعت خاموشی با دسترسی آزاد به آب و غذای یکسان نگهداری می شوند. ب- آزمون هماهنگی روانی – حرکتی با دستگاه روتارود: قدرت حفظ تعادل و مقاومت حرکتی موشها با استفاده از دستگاه روتارود مورد بررسی قرار می گیرد. در ابتدا جهت آشنایی حیوان با دستگاه، بر روی میله غلتان روتارود قرار می گیرند و حرکت کردن بر روی آن به آنها آموزش داده می شود. روتارود دستگاهی است که با استفاده از آن حفظ تعادل و مقاومت حرکت ی حیوانات سنجیده می شود. این دستگاه شامل یک گردونه است که سرعت چرخیدن آن 0-40 rpm می باشد. دستگاه روتارود تسمه ای دارد که با جابجا کردن آن روی محل قرار گرفتن تسمه می توان سرعت چرخیدن گردونه را تنظیم کرد. در این بررسی سرعت چرخیدن10rpm با شتاب 7rpm2 در نظر گرفته می شود که تقریبا 11-10 دور در دقیقه است. در هر یک از گروههای دریافت کننده عصاره یا کنترل ، نیم ساعت بعد از تزریق داخل صفاقی ، موشها بر روی گردونه دستگاه روتارود قرار می گیرند. گردونه بمدت 60 ثانیه (ماکزیمم) می چرخد و مدت زمانی را که موش بتواند تعادل خود را حفظ کند و در مقابل حرکت گردونه مقاومت کند، بعنوان زمان مقاومت موش ثبت می شود و این عمل برای هر موش 3 مرتبه تکرار و میانگین آن محاسبه می شودد (23). ج- آزمون احترازی غیر فعال از طریق جعبه شاتل باکس برای انجام این آزمون از جعبه شاتل استفاده می شود. این دستگاه شامل یک اتاق دارای چراغ که به یک اتاق تاریک به وسیله یک درب گیوتینی متصل شده است، می باشد. شوک های الکتریکی به وسیله یک محرک مجزا به میله های کف شاتل می رسند. این آزمون برای هر موش طی چهار روز انجام می شود. در اولین و دومین روزهای آزمون، هر موش در دستگاه قرار داده می شود و برای عادت کردن به دستگاه پنج دقیقه رها می شوند. در روز سوم یک آزمون اکتساب انجام می شود. موش ها به صورت انفرادی در اتاق روشن گذاشته می شوند. بعد از یک دوره تطابق (2 دقیقه) درب گیوتینی باز می شود و بعد از ورود موش به اتاق تاریک، درب بسته می شود و یک شوک الکتریکی در حد دست و پا زدن به حیوان داده میشود ( 1 میلی آمپر، 1 ثانیه، 1 بار). در این آزمون، تاخیر ابتدایی(Initial latency ) ورود به اتاق تاریک ثبت می شود. 24 ساعت بعد، هر موش برای ادامه آزمون در اتاق روشن قرار داده می شود، فاصله زمانی بین قرار گرفتن در اتاق روشن و ورود به اتاق تاریک اندازه گیری می شود و به عنوان زمان تاخیر در حین عبور (Step through latency) (حداکثر 60 ثانیه) بیان می شود. این آزمون در گروههای دریافت کننده ی عصاره ریشه مر پس از نیم ساعت بعد از آخرین تزریق داخل صفاقی انجام می شود (24). د- آزمون حافظه فضایی از طریق دستگاه ماز آبی موریس: در ابتدا موش ها به مدت 4 روز به محیط آزمایشگاه آورده و روی دست پژوهشگر قرار می گیرند (روزی3 دقیقه) تا به محیط آزمایشگاه و پژوهشگر خو بگیرند. سپس به منظور تیمار اولیه، به موش ها در ساعتی معین و به مدت 7 روز دوز های تهیه شده از عصاره اتانولی مرغ و یا آب مقطر (گروه کنترل) به صورت داخل صفاقی تزریق می شود. برای اندازه گیری یادگیری و حافظه از ماز آبی موریس (Morris water maze) استفاده می شود. ماز آبی، حوضچه ای به قطر112 سانتی متر و ارتفاع 25 سانتی متر می باشد که در یکی از چارک های آن (چارک هدف) سکو یا پایکی فلزی به قطر 5/11 و ارتفاع 5/17 سانتی متر قرار داده می شود و تا ارتفاع حدود یک سانتی متر بالاتر از سطح پایک (سکوی پنهان) با آب 1± 25 درجه سانتی گراد پر می شود. محل ماز و سکوی فلزی تا پایان آزمایش ثابت بود و تنها در روز آزمایش پروب (Probe trial) سکو برداشته می شود . جهت شناسایی بهتر محل سکوی پنهان توسط حیوان، از اتاقی نسبتا تاریک استفاده می شود که به دیوارهای آن علایم قابل رویتی با رنگ ها و شکل های مختلف نصب شده باشد. برای بررسی اثر مرغ بر یادگیری، نیم ساعت پس از تزریق داخل صفاقی عصاره یا آب مقطر (یا دو ساعت پس از گاواژ) جلسات تمرینی انجام می شود که طی آن هر موش به مدت 30 ثانیه روی سکو قرار می گیرد. سپس موش بطور تصادفی از یکی از محل های چهارگانه در اطراف حوضچه بداخل آب رها می شود و به حیوان 60 ثانیه فرصت داده می شود تا سکوی پنهان را بیابد. اگر حیوان در کمتر از 60 ثانیه موفق به پیدا کردن پایک شود به حیوان اجازه داده می شود تا برای مدت 30 ثانیه روی سکو بماند و در غیر این صورت توسط محقق به سوی سکو هدایت می شود. این کار برای هر موش 4 بار پشت سر هم در هر روز و به مدت 4 روز متوالی انجام می شود و تمامی آزمایش ها و زمان های مربوطه با استفاده از دوربین مدار بسته و کامپیوتر و با کمک نرم افزار Ethovision XT ثبت و محاسبه می گردد پس از اتمام دوره یادگیری، دو آزمایش پروب در روزهای پنجم و ششم انجام می گیرد. آزمایش پروب به منظور اجرای تست حافظه انجام می گیرد و در آن ابتدا هر موش به مدت 30 ثانیه روی سکو قرار می گیرد و بعد از آن، سکو از درون حوضچه برداشته و حیوان از نقطه ی مقابل چارک هدف در ماز رها می شود. به هر موش 60 ثانیه فرصت داده می شود که در آب شنا کند. مدت زمان شنا در هر یک از چارک های چهارگانه ثبت می گردید و سپس میانگین زمان های بدست آمده از گروه های مختلف با هم مقایسه می شود. در صورتی که میانگین مدت زمان شنا کردن در چارک هدف بطور معنی داری بیش از مدت زمان شنا کردن در سایر چارک ها باشد به این معنی خواهد بود که موش محل اصلی پایک را به حافظه سپرده است و در غیر این صورت حافظه ای شکل نگرفته است (25). و- اندازه گیری ظرفیت آنتی اکسیدانی سرم اندازه گیری ظرفیت آنتی اکسیدانی سرم با روش FRAP مورد ارزیابی قرار می گیرد. این روش بر اساس توانایی سرم در احیای یونهای Fe2+(فریک) به Fe3+(فرو) در حضور ماده ای به نام Tripyridyl s triazin (TPTZ (که بعنوان معرف مورد استفاده قرار می گیرد استوار است که نتیجه آن کمپلکس آبی رنگ Fe2+_TPTZ با ماکزیمم جذب 593nm ایجاد می کند. که جذب مربوطه با دستگاه اسپکتوفتومتر ثبت می شود. گروه های دریافت کننده عصاره الکلی ریشه مرغ: گروه 1: حیواناتی n=7) ) که آب مقطر را به صورت داخل صفاقی دریافت می کنند. گروه 2: حیواناتی n=7) ) که عصاره ریشه مرغ را به صورت داخل صفاقی در دوز 250 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن دریافت کردند. گروه 3: حیواناتی n=7) ) که عصاره ریشه مرغ را به صورت داخل صفاقی در دوز 500 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن دریافت کردند. گروه 4: حیواناتی n=7) ) که عصاره ریشه مرغ را به صورت داخل صفاقی در دوز 1000 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن دریافت کردند. دوزهای انتخاب شده بر اساس مطالعات انجام شده ی قبلی توسط Agarwal و همکاران (26)وهمچنین مطالعات AL-Dosari و همکاران می باشد (27). یافته ها به طورکلی نتایج حاصل از این مطالعه پیشنهاد میکند که عصاره مرغ دارای اثرات مفید بر حافظه پرهیزی و تعادل حرکتی میباشد.لذا استفاده از این گیاه می تواند سبب پیشگیری از ایجاد اختلال در حافظه گردد.برای درمان اختلالات حافظه و یادگیری از داروهای شیمایی مختلفی استفاده میشود که ضمن بروز اثرات جانبی ناخواسته برای بیمار هزینه های بسیار زیادی نیز به دنبال دارد. بحث و نتیجه گیری به طورکلی نتایج حاصل از این مطالعه پیشنهاد میکند که عصاره مرغ دارای اثرات مفید بر حافظه پرهیزی و تعادل حرکتی میباشد.لذا استفاده از این گیاه می تواند سبب پیشگیری از ایجاد اختلال در حافظه گردد.برای درمان اختلالات حافظه و یادگیری از داروهای شیمایی مختلفی استفاده میشود که ضمن بروز اثرات جانبی ناخواسته برای بیمار هزینه های بسیار زیادی نیز به دنبال دارد.باتوجه به اثر متفاوت گیاه بر حافظه در تست ماز آبی موریس در مقایسه با حافظه پرهیزی مطالعات بیشتری باید صورت پذیرد.

خلاصه نتایج حاصله

یافته ها: به طورکلی نتایج حاصل از این مطالعه پیشنهاد میکند که عصاره مرغ دارای اثرات مفید بر حافظه پرهیزی و تعادل حرکتی میباشد.لذا استفاده از این گیاه می تواند سبب پیشگیری از ایجاد اختلال در حافظه گردد.برای درمان اختلالات حافظه و یادگیری از داروهای شیمایی مختلفی استفاده میشود که ضمن بروز اثرات جانبی ناخواسته برای بیمار هزینه های بسیار زیادی نیز به دنبال دارد.

فایل های پژوهش