پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

اكثر افراد مبتلا به سنگ هاي كليوي از دردهاي شديد كوليكي رنج مي برند كه غالبا با داروهاي رايج ضد درد از بين نمي رود و براي تسكين درد از داروهاي مخدر استفاده مي شود. در بيماران مبتلا به سنگ كليه علاوه بر درد، ممكن است انسداد شديد مجاري ادرار و هيدرونفروز، عفونت و خونريزي شديد مجاري ادرار نيز ايجاد شود كه در برخي موارد نياز به خارج كردن سنگ با عمل جراحي و يا شكستن آن است. درمان جراحي و يا شكستن سنگ علاوه بر هزينه ها ي سنگيني كه به بيمار تحميل مي كند، عوارض جانبي متعددي از جمله، عفونت دستگاه ادراري دارد كه ممكن است علاوه بر آسيب شديد بافت كليه موجب عفونت عمومي بدن شود. با توجه به هزينه هاي بالاي درماني و عوارض جانبي متعاقب جراحي مجاري ادرار، امروزه توجه ويژه اي به مصرف فراورده هاي گياهي شده است. با توجه به ترکیبات و خواص بهار نارنج و کرفس کوهی و باور عموم در این زمینه این مطالعه با هدف بررسي اثر عصاره بهار نارنج و کرفس کوهی بر پيش گيري سنگ اگزالات كلسيم كليه در رت طراحی شد. وزن رت ها، وزن کلیه رت ها، سایز (طول × عرض) کلیه رت ها، حجم ادرار، مقدار مانول دی آلدئید (MDA)، مقدار CA-C و مقدار URE در گروه کرفس و بهارنارنج وکرفس کاهش و در گروه بهارنارنج افزایش یافته بود. مقدار جذب نوری و تعداد کریستال ها در همه گروه هاافزایش یافته بود ولی سایز کریستالها در گروه کرفس و بهار نارنج و کرفس کاهش پیدا کرده بود. مقدار PH در نمونه های ادراری قبل و بعد از القاء کریستالیزاسیون تغییر محسوسی نداشت. استفاده از عصارة کرفس کوهی و کرفس کوهی و بهار نارنج تواماً در موش می تواند موجب پیشگیری از تشکیل سنگ های ادراری و آسیب به بافت کلیه و درمان شود، همچنین عصاره کرفس کوهی و کرفس کوهی و بهار نارنج با كاهش اندازه‌ی كريستال‌هاي اگزالات كلسيم احتمالاً می‌تواند موجب سهولت دفع آن‌ها توسط ادرار و مانع تشكيل هسته اوليه سنگ‌های كليوي ‌شود، همچنین نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که عصاره‌ برگ گیاه کرفس کوهی و کرفس کوهی و بهار نارنج باعث حل شدن سنگ کلیه در محیط آزمایشگاهی می‌شود ولی عصاره بهارنارنج تأثیر منفی بر سنگ کلیه اگزالات کلسیم از خود نشان داد.

خلاصه نتایج حاصله

بررسی وزن رت ها به تفکیک زمان و عصاره جدول 4-1. مقایسه وزن رت ها بین گروه های مورد آزمایش روزعصاره ( گروه )میانگینانحراف معیار روز صفر کنترل25/17647/18 اتیلن گلیکول56/19006/32 کرفس کوهی86/19740/37 بهار نارنج29/16628/19 کرفس و بهار نارنج38/20499/34 روز 14کنترل38/17978/11 اتیلن گلیکول00/21088/32 کرفس کوهی14/17797/24 بهار نارنج71/18599/26 کرفس و بهار نارنج25/19647/41 روز 28کنترل38/17937/12 اتیلن گلیکول67/21661/35 کرفس کوهی71/16523/24 بهار نارنج43/19139/28 کرفس و بهار نارنج25/18156/30 به منظور مقایسه وزن رت ها به تفکیک زمان و عصاره مصرفی از آزمون repeated measurement (اندازه گیری های تکراری) استفاده شد. از پیش فرض های این آزمون برقراری کرویت است که بر اساس نتیجه آزمون ماچلی(موچلی) و مقدار 009/0 = P-Value نتیجه می شود که این پیش فرض برقرار نیست، لذا از آماره گرین هاوس Greenhouse-Geisser استفاده شد.(05/0= > 009/0 = P-Value ) با توجه به نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری های تکراری و مقدار آماره گرین هاوس این نتیجه حاصل شد که اثر زمان(روز های مصرف) معنی دار نیست ( 05/0 < 636/0 = P-Value ) ولی اثر تعاملی زمان و گروه (عصاره) معنی دار است ( 05/0 > کمتر از 001/0 = P-Value ) و این رابطه به صورت خطی معنی دار می باشد. گروه (عصاره مصرفی) 7/16درصد از تغییرات وزن رت ها و زمان 1/1 درصد از تغییرات وزن را توضیح می دهند. به منظور بررسی اثر تعاملی واینکه اختلافات در کدام گروه ها می باشد از آزمون های تعقیبی از جمله (بونفرنی) استفاده شده است. در مقایسه دو به دو زمان ها اختلاف معنا داری مشاهده نشد و مقایسه دو به دو عصاره ها (گروه ها) صرف نظر از روزهای مصرفی نیز اختلاف معنا داری را نشان ندادند. مقایسه وزن و سایز کلیه رت ها به منظور مقایسه وزن وسایز کلیه نیز از آزمون آنالیز واریانس استفاده شد. جدول 4-2. میانگین و انحراف معیار وزن کلیه رت ها در گروه های مورد آزمایش گروهمیانگین(g)انحراف معیار کنترل749/0105/0 اتیلن گلیکول842/0142/0 کرفس کوهی787/0126/0 بهار نارنج995/0089/0 کرفس وبهار نارنج729/0079/0 جدول 4-3. میانگین وانحراف معیار عرض، طول و سایز کلیه گروهعرضطولسایز ( طول × عرض ) میانگین(cm)انحراف معیارمیانگین(cm)انحراف معیارمیانگین(cm)انحراف معیار کنترل937/0119/054/1074/044/1194/0 اتیلن گلیکول22/1408/041/1318/062/1185/0 کرفس814/0267/05/1000/022/140/0 بهار نارنج04/1113/07/1264/077/1326/0 کرفس و بهار نارنج85/0214/059/1125/036/1404/0 جدول 4-4. آنالیز واریانس عرض، طول، سایز و وزن کلیه نام متغیرآماره آزمون FP-Value وزن کلیه69/6کمتر از 001/0 طول کلیه21/2089/0 عرض کلیه37/3020/0 سایز کلیه52/3016/0 وزن کلیه در گروه های مختلف معنی دار شده است( 05/0 > کمتر از 001/0 P-Value = ). طول کلیه در گروه های مختلف معنی دار نیست اما مقدار P-Value قابل تأملی دارد( 05/0 >089/0 = P-Value ). عرض کلیه در گروه های مختلف معنی دار شده است(05/0 > 020/0 = P-Value ). در نهایت در صورت ضرب طول در عرض و محاسبه مساحت کلیه به عنوان سایز، در گروه های مختلف معنی دار بوده است( 05/0 > 016/0 P-Value =). در مقایسه گروه ها با استفاده از آزمون تعقیبی توکی برای وزن کلیه با توجه به خروجی های بدست آمده می بینیم که اختلاف وزن کلیه در گروه کنترل با گروه بهار نارنج ( 001/0= P-Value )، در گروه بهار نارنج با گروه کرفس( 011/0= P-Value ) و در گروه بهار نارنج با گروه بهار نارنج و کرفس(P-Value = کمتر از 001/0 ) اختلاف معنی دار داشته است. اختلاف طول کلیه در گروه اتیلن گلیکول و بهار نارنج قابل تأمل است( 054/0 = P-Value ). اختلاف عرض کلیه در گروه اتیلن گلیکول با کرفس( 027/0 = P-Value ) و اتیلن گلیکول با کرس و بهار نارنج( 040/0 = P-Value ) معنی دار بوده است. سایز کلیه در گروه اتیلن گلیکول با بهار نارنج و کرفس( 017/0= P-Value ) معنی دار بوده است. 4-1-3. بررسی میزان حجم ادرار رت ها جدول 4-5. مقایسه حجم ادرار(ml) بین گروه های مورد آزمایش روزکنترلاتیلن گلیکولکرفسبهار نارنجبهار نارنج و کرفس روز 005/0± 4/414/0±5/416/0± 4/414/0± 6/321/0± 6/3 روز 2816/0± 5/413/0±1/409/0± 25/412/0± 5/418/0± 5/4 با توجه به نتایج بدست آمده در روز 28 میزان حجم ادرار در گروه اتیلن گلیکول نسبت به روز 1 کاهش یافت ولی این کاهش معنی دار نبود( 05/0 ) ولی در گروه کرفس و گروه بهار نارنج و کرفس میزان حجم ادرار افزایش معنی داری را نشان داد( 05/0 > P-Value ).(جدول 4-5) بررسی مقدارMDA ( مانول دی آلدئید ) رت ها به منظور مقایسه MDA رت ها در روز 28 از آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. جدول 4-6. میانگین و انحراف معیار MDA رت ها در گروه های مورد آزمایش گروهمیانگینانحراف معیار کنترل214/0066/0 اتیلن گلیکول225/0042/0 کرفس175/0037/0 بهار نارنج303/0055/0 بهار نارنج و کرفس157/0027/0 بر اساس نتایج جدول آنالیز واریانس مقدار MDA رت ها در گروه های مختلف اختلاف معنی داری دارند( 05/0> کمتر از 001/0=P-Value )، لذا از آزمون های تعقیبی استفاده می شود( آزمون توکی ).MDA گروه کنترل با گروه بهار نارنج اختلاف معنی داری دارد( 05/0 > 008/0=P-Value ). MDA گروه اتیلن گلیکول با بهار نارنج( 05/0 > 021/0 =P-Value ) و با گروه کرفس و بهار نارنج ( 05/.0> 04/0=P-Value ) اختلاف معنی داری دارند. MDA گروه کرفس با گروه بهار نارنج(05/0 >کمتر از 001/0=P-Value ) اختلاف معنی داری دارد. MDA گروه بهار نارنج با بهار نارنج و کرفس( 05/0>کمتر از 0001/0 =P-Value ) نیز اختلاف معنی داری دارد. جدول 4-7. جدول آمار توصیفی میانگین و انحراف معیار(sd) فاکتور های سرمی گروهCA-CکراتینینUREMAGGOTGPT میانگینSdمیانگینSdمیانگینSdمیانگینSdمیانگینsdمیانگینSd کنترل78/846/0525/0138/067/4508/145/2637/075/18906/7487/5784/20 اتیلن گلیکول04/949/063/0304/06059/3418/3815/023/15278/8477/4298/31 کرفس06/10998/0457/0078/057/4374/747/660/157/22672/16057/8107/71 بهار نارنج27/9506/0414/0089/086/3855/577/8214/071/16672/6957/4329/14 کرفس و بهار نارنج77/8627/044/0052/03429/398/8176/050/13508/5637/3607/11 از آنالیز واریانس به منظور مقایسه فاکتورهای سرمی در گروه های مختلف استفاده مینمائیم. آزمون تعقیبی توکی به منظور بررسی اختلاف CA-C در گروه های مختلف نشان می دهد که بین گروه کنترل و کرفس(004/0P-Value=)، اتیلن گلیکول و کرفس (025/0P-Value=) و گروه کرفس و کرفس و بهار نارنج(004/0P-Value=) اختلاف معنی داری وجود دارد. به منظور بررسی اختلاف در گروه ها ی مختلف URE از آزمون توکی استفاده کردیم که در گروه کنترل و کرفس و بهار نارنج (043/0P-Value=) اختلاف معنی داری مشاهده شده است. در مقایسه اختلاف MAG در گروه های مختلف در همه گروه های دو به دو اختلاف مشاهده شده است به غیر از گروه بهار نارنج و کرفس و بهار نارنج. GOT و GPT در گروه های مختلف اختلاف معنی داری را نشان ندادند. در گروه کنترل، اجزاء پارانشیمی بافت کلیه از جمله گلومرول ها، لوله های پروکسیمال و دیستال از نظر بافت شناسی نرمال بوده و فاقد هر گونه ضایعه پاتولوژیک و رسوب کریستال های اگزالات و یا پروتئن بودند در گروه اتیلن گلیکول، گلومرول ها دچار آسیب شده بودند. به همین دلیل پروتئین ها از راه خون به داخل ادرار نشت کرده و به صورت رسوبات قرمز رنگ پروتئین در داخل مجاری به خصوص در ناحیه ی قشری قابل مشاهده بودند. در بعضی از لوله ها، این ترشحات پروتئین همراه با کلسیم بوده، به همین علت به رنگ بازوفیلیک(بنفش) دیده می شوند. در بافت بینابینی کلیه، سلول های آماسی تک هسته ای به خصوص لنفوسیت ها به صورت کانونی تجمع پیدا کرده بودند، که نشان دهنده ی نفریت بینابینی غیر چرکی1بود(شکل 4-2). شکل 4-2. گروه اتیلن کلیکول، رسوب پروتئین ها همراه با رسوبات بازوفیلیک کلسیم در لوله های ادراری در گروه بهار نارنج تغییرات محسوسی در مقایسه با گروه اتیلن گلیکول مشاهده نشد. در گروه های کرفس(شکل 4-3) و کرفس وبهار نارنج(شکل 4-4)، ضایعات وارده به کلیه کاهش یافته بود. رسوب پروتئین و کلسیم در لوله ها محدود شده بود. کاهش تورم سلولی در سلول های پوششی لوله های کلیوی مشهود بود. نفوذ سلول های آماسی تک هسته ای در بافت بینابینی کلیه نسبت به گروه اتیلن گلیکول کاهش یافته بود. شکل 4-3. گروه کرفس، کاهش آسیب های گلومرولی، کاهش رسوب پروتئین ها شکل 4-4. گروه بهار نارنج و کرفس، کاهش آسیب های گلومرولی،کاهش رسوب پروتئین ها و دژنرسانس آبکی در سلول های پوششی لوله های کلیوی(فلش ها) بر اساس تقسیم بندی Ishak etall کبد در گروه های مورد آزمایش از نظر پاتولوژی بررسی گردید و نتایج زیر مشاهده شد(جدول 4-8). جدول 4-8. بررسی پاتولوژی کبد گروهوجود کریستالscorePostal infLytic necrosisConfluent necrosisPeriportal hepatitisشماره کنترل- 10001 - 10002 - 10003 - 10004 - 10005 - 10006 اتیلن گلیکول- 21011 - 10002 - 10003 - 10004 - 10005 - 21016 کرفس- 21011 - 10002 - 10003 - 10004 - 10005 - 1006 بهار نارنج- 10001 - 20002 - 10003 - 10004 - 21215 - 10006 کرفس و بهار نارنج- 10001 - 10002 - 10003 - 10004 - 20005 - 10006 0= none1= Trace ( کمتر از 10% ) 2= Mild( 10-25 % ) در بررسی بافت شناسی کبد گروه اتیلن گلیکول در مقایسه با گروه کنترل، التهاب در حد متوسط مشاهده شد. نکروز و فیبروز مشاهده نگردید. انفلیتراسیون یا تهاجم متوسط سلول های تک هسته ای به فضای پورت نیز قابل مشاهده بود(شکل 4-5). شکل 4-5. گروه اتیلن گلیکول، التهاب متوسط و تهاجم سلول های تک هسته ای در فضای پورت در پژوهش حاضر كريستاليزاسيون اگزالات كلسيم(شکل 4-6) درشرايط عدم حضور عصاره‌ی گياهي (كنترل) و در حضورغلظت‌هاي مختلف 25/0، 5/0، 1، 2 و 4 ميلي‌گرم بر ميلي‌ليتر از عصاره‌ی هيدروالكلي برگ گیاه بهار نارنج و بهار نارنج و کرفس تؤاماً در 2 گروه مورد مقايسه قرار گرفتند، گروه اول(عصاره در غلظت‌های مختلف یک ساعت قبل از القا کریستالیزاسیون به نمونه‌ها اضافه شد) و گروه دوم(عصاره در غلظت‌های مختلف یک ساعت بعد از القا کریستالیزاسیون به نمونه‌ها اضافه شد). تأثیر عصاره گیاهان بر جذب نوری نمونه های ادراری جدول 4-9. تاثیر عصاره‌ی هیدروالکلی گیاهان بر جذب نوری (nm590OD) نمونه‌های ادرار در گروه اول غلظتبهار نارنجبهار نارنج و کرفس میانگینانحراف معیارمیانگینانحراف معیار بدون عصاره (کنترل)149/00205/0285/0072/0 25/0376/0121/0427/0190/0 5/0564/0234/0559/0167/0 1606/0181/0846/0189/0 2006/1284/038/1193/0 4404/1169/0116/2135/0 آنالیز واریانس به منظور مقایسه اثر غلظت در عصاره بهار نارنج قبل از القاء در جذب نوری ادرار معنی دار شده است یعنی غلظت عصاره تاثیر گذار بوده است. اثر عصاره بهار نارنج و کرفس قبل از القاء در جذب نوری ادرار، غیر از غلظت 25/0با گروه کنترل و 5/0، معنی دار بوده است. جدول 4-10. تاثیر عصاره‌ی هیدروالکلی گیاهان بر جذب نوری (nm590OD) نمونه‌های ادرار در گروه دوم غلظتبهار نارنجبهار نارنج و کرفس میانگینانحراف معیارمیانگینانحراف معیار بدون عصاره (کنترل)199/0052/0122/0073/0 25/0264/0045/034/0048/0 5/0408/0090/0508/0069/0 163/0160/087/0046/0 2005/1161/032/1035/0 434/1158/077/1109/0 در مقایسه اختلاف در عصاره بهار نارنج بعد از القاء در جذب نوری نمونه های ادرار همه اختلاف ها غیر از اختلاف گروه کنترل با غلظت 25/0 و 5/0 بقیه معنی دار بوده اند. در مورد عصاره بهار نارنج و کرفس بعد از القاء تمامی اختلاف ها با هم معنی دار بودند. هر چه غلظت عصاره بهارنارنج و بهارنارنج و کرفس بیشتر شده تعداد کریستال ها افزایش یافته بود و در گروه بهارنارنج سایز کریستال ها تغییری نکرده ولی در گروه بهارنارنج وکرفس سایز کریستال ها کوچکتر شده واین نشان می دهد که عصاره گیاهان بهارنارنج و کرفس تواماً باعث خرد شدن کریستال ها شده بود. تأثیر عصاره گیاهان بر سایز و تعداد کریستال ها در گروه اول نسبت به کنترل در مقایسه با گروه دوم به طور محسوس تری قابل مشاهده بود که این نشانگر عملکرد بهتر عصاره ها قبل از القاء کریستالیزاسیون است جدول 4-11. مقدار PH در نمونه های اداری قبل و بعد از اضافه کردن عصاره در غلظت های مختلف غلظتبدون عصاره (کنترل)25/05/0124 بهار نارنج666666 کرفس و بهار نارنج666666 اختلاف PH در نمونه های ادراری قبل و بعد از اضافه کردن عصاره در غلظت های مختلف معنی دار نبوده است. جدول 4-12. تأثیر عصاره بهارنارنج بر وزن(mg) سنگ کلیه گروه وزن(mg) روز 1وزن(mg) روز5وزن(mg) روز7 گروه 1150015631578 گروه 2150016302040 گروه 3150015302130 گروه 4150016201920 گروه 5150019002000 گروه 6150017202260 گروه 1 : شاهد خنثي : نرمال‌سالين + سنگ ادراري گروه 2 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 3 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 5/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 4 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 5 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 2 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 6 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر بر اثر استفاده مستقیم عصاره بهار نارنج بر سنگ کلیه، وزن سنگ با مقدار مشخص 1500 میلی گرم در روز اول، در روز های 5 و 7 بدون تأثیر غلظت عصاره به طور معنی داری افزایش یافته بود. جدول 4-13. تأثیر عصاره بهار نارنج و کرفس بر وزن سنگ کلیه گروهوزن(mg) روز 1وزن(mg) روز 5وزن(mg) روز 7 گره 1150015051501 گروه 2150014771470 گروه 3150014601441 گروه 4150014551444 گروه 5150014501437 گروه 6150014401431 گروه 1 : شاهد خنثي : نرمال‌سالين + سنگ ادراري گروه 2 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 3 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 5/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 4 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 5 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 2 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 6 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر استفاده توام عصاره گیاهان بهار نارنج و کرفس بر روی سنگ کلیه به طور مستقیم نشان داد که وزن سنگ به مرور زمان و با افزایش غلظت کاهش یافته است. جدول 4-14. بررسی PHسنگ ها قبل و بعد از اضافه کردن عصاره در غلظت های مختلف گروهPH سنگ ها روز 1 PHسنگ ها روز 5PH سنگ ها روز 7 گروه 17/66/67/6 گروه 27/66/67/6 گروه 36/66/66/6 گروه 45/65/65/6 گروه 55/65/65/6 گروه 66/65/65/6 گروه 1 : شاهد خنثي : نرمال‌سالين + سنگ ادراري گروه 2 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 25/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 3 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 5/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 4 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 5 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 2 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر گروه 6 : نرمال‌سالين + سنگ ادراري+ عصاره‌ی کرفس با غلظت 4 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر تغییر pH گروه 1(مواجه با نرمال‌سالین) در مقایسه با گروه‌های 2، 3، 4، 5 و 6 (مواجه با غلظت‌های مختلف عصاره‌ی گیاه بهار نارنج و گیاهان بهار نارنج و کرفس) اختلاف معنی‌دار و قابل توجه نداشته است. در‌نتیجه تغییر pHمحیط (مواجهه با عصاره) در حل کردن سنگ و کاهش وزن قسمت نامحلول نقشی نداشته است (05/0P>)

فایل های پژوهش