پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

مقدمه و بیان مسئله بیماری کروناویروس (COVID-19) یک بیماری عفونی نو ظهور است که توسط ویروسی با عنوان سندرم حاد تنفسی کروناویروس2 (SARS-CoV-2) ایجاد شده است. این بیماری اولین بار در اواخر سال 2019 در ووهان چین کشف و پس از آن به سرعت در سرتاسر جهان گسترش یافت. این بیماری بسیار عفونی است و باعث مرگ و میر نسبتا بالایی به ویژه در افراد مسن و افراد دارای شرایط زمینه‌ای می‌شود. در ایران، اولین خبر رسمی فوت ناشی از COVID-19 توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تاریخ 30 بهمن سال 1398 گزارش شد. راه‌های اصلی انتقال ویروس‌های تنفسی به شخص دیگر شامل تماس مستقیم یا غیرمستقیم با فرد آلوده؛ تماس با قطرات بزرگی که از طریق سرفه و عطسه منتشر می‌شوند؛ و استنشاق ذرات کوچک موجود و یا باقیمانده در هوا می‌باشد. در محیط‌های بسته و راکد مانند بخش‌های بیمارستان، قطرات تنفسی می‌توانند بیش از 10 دقیقه به حالت تعلیق درآیند و مسافت‎های طولانی را طی کنند، و توانایی بالقوه خود در انتقال بیماری را حفظ کنند. با توجه به اینکه SARS-CoV-2 می‌تواند از طریق قطرات تنفسی و تماس نزدیک با افراد مبتلا به COVID-19 منتقل ‌شود، لذا محیط آلوده به مدفوع و ادرار بیماران نیز ممکن است از طریق آئروسل یا تماس باعث انتقال این ویروس شود. طبق مطالعات انجام شده SARS-CoV-2 می‌تواند ساعت‌ها در آئروسل‌ زنده بماند و خاصیت عفونت‌زایی خود را حفظ کند بنابراین انتقال SARS-CoV-2 از طریق آئروسل‌ها امری قابل قبول است. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که انتقال انسان به انسان مهم‌ترین مسیر انتقال بیماری است و بسیاری از مراقبین سلامت نیز در حین مراقبت از بیماران، آلوده می‌شوند. انتشار سریع ویروس در سراسر جهان نشان می¬دهد شناسایی روش¬های انتقال و کنترل آلودگی¬های محیطی به ویژه در مراکز درمانی نقش مهمی در کنترل شیوع بیماری خواهد داشت. روش اجرا در این مطالعه به منظور تشخیص SARS-CoV-2 از هوای 9 قسمت مختلف بیمارستان آموزشی درمانی هاجر (1- بخش عفونی1، 2- بخش عفونی2، 3- بخش ICU 4- اتاق کادر درمان PPE-Room، 5- توالت-های مخصوص بیماران مبتلا به SARS-CoV-2، 6- یکی از راهروهای بیمارستان، 7- بخش رادیولوژی، 8- اورژانس، 9- فضای باز (حیاط) بیمارستان.) نمونه برداری انجام شد. در مجموع 60 نمونه از هوای بخش¬های مختلف جمع¬آوری شد. نمونه‌های هوا با استفاده از ایمپینجر استاندارد، پمپ خلا، باتری قابل شارژ و لوله‌های اتصال دهنده جمع آوری شدند. هوای داخلی هر بخش به مدت چهار ساعت با دبی L/min 2 (در مجموع L 480) به داخل ایمپینجر استریل، پمپاژ شد. ایمپینجر حاوی 20 میلی لیتر محیط کشت VTM بود. نمونه های هوا طی دو هفته از تاریخ 6 مرداد لغایت 20 مرداد ماه سال 1399 جمع¬آوری شد. تا زمان انجام نمونه¬برداری حدود 1600 بیمار COVID-19 در این بیمارستان بستری شده بودند. در زمان انجام نمونه برداری تمام افراد مراجعه کننده به کلینیک تنفسی و تمام بیماران بستری شده در بخش عفونی از ماسک جراحی معمولی استفاده می‌کردند. در طول نمونه برداری، دما و رطوبت نسبی نیز اندازه¬گیری شد. نمونه¬های جمع¬آوری شده بلافاصله با Cold Box (C˚4) به آزمایشگاه ویروس شناسی جهت تشخیص ویروس SARS-CoV-2 انتقال داده شدند. به منظور تشخیص SARS-CoV-2 در نمونه‌های جمع¬آوری شده از هوا از روش Real-time-PCR (RT-PCR) استفاده شد. در نهایت، داده‌های به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS ورژن 23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها بر اساس نتایج به دست آمده، از 60 نمونه برداشت شده از هوای بخش¬های مختلف بیمارستان هاجر (س)، پنج نمونه هوای مثبت از نظر وجود RNA ویروس SARS-CoV-2 در بخشهای عفونی 1 و عفونی 2، بخش مراقبتهای ویژه (ICU) ، کلینیک بیماران تنفسی و اتاق کادر درمان PPE-Room تشخیص داده شد. نتایج نشان داد کهSARS-CoV-2 می¬تواند پتانسیل انتقال از طریق آئروسل‌های هوابرد را داشته باشد. بحث و نتیجه گیری با توجه به گسترش سریع SARS-CoV-2 در سطح جهان، مطالعاتی جهت شناخت بهتر پتانسیل انتقال هوابرد بودن کروناویروس در حال انجام است. با این حال انتقال هوابرد SARS-CoV-2 هنوز بحث برانگیز است و شواهد کلی در مورد آن بی نتیجه مانده و تبدیل به چالش جهانی شده است. در مطالعه حاضر از هوای بخش های مختلف بیمارستان هاجر(س) شهرکرد جهت تشخیص آلودگی SARS-CoV-2 نمونه برداری انجام شد. به طور کلی 33/8 درصد (60/5 نمونه) از نمونه¬های هوا از نظر وجود RNA ویروس SARS-CoV-2 مثبت بودند. نتایج این مطالعه نشان داد کهSARS-CoV-2 می تواند پتانسیل انتقال از طریق آئروسل‌های هوابرد را داشته باشد. نتایج مطالعه کنارکوهی و همکاران (2020) در ایلام با مطالعه حاضر مطابقت داشت. به طوری که در مطالعه آنها 2 نمونه از 14 نمونه هوای برداشت شده از بخش‌های مختلف بیمارستان مثبت بودند (35). همچنین در مطالعه Razzini و همکاران (2020) تمام نمونه‌های هوای جمع آوری شده از مناطق آلوده شامل واحد مراقبت‌های ویژه و راهروها مثبت بوده اند در حالی که RNA ویروسی در مناطق نیمه آلوده یا تمیز تشخیص داده نشد (22). علاوه بر آن، نتایج مطالعه Doremalen و همکاران (2020) نشان داد که انتقال SARS-CoV-2 از طریق آئروسل امری قابل قبول است زیرا این ویروس می تواند ساعت‌ها در هوا زنده بماند (26). Liu و همکاران (2020) نیز نتایج مشابهی را گزارش دادند. به طوری که در مطالعه آنها غلظت RNA ویروس SARS-CoV-2 در آئروسل‌ بخش‌های ایزوله و اتاق‌های دارای تهویه مطبوع بسیار کمتر و در توالت بیماران مبتلا به SARS-CoV-2 بیشتر بود. در نهایت آنها گزارش کردند که SARS-CoV-2 قابلیت انتقال از طریق آئروسل های هوابرد را دارد، اما نیاز به مطالعات بیشتری در این زمینه وجود دارد (30). مطالعه Guo و همکاران (2020) نیز نشان داد که آلودگیSARS-CoV-2 به طور گسترده در هوا و سطوح ICU و بخش عمومی وجود دارد، اما آلودگی در بخش مراقبت‌های ویژه بیشتر از بخش‌های عمومی بود، به طوری که 35% از نمونه‌های هوا در بخش ICU و 5/12% از نمونه های بخش عمومی مثبت بودند. همچنین مطابق مطالعه مذکور ویژگی‌های توزیع آئروسل‌ SARS-CoV-2 در بخش عمومی بیمارستان نشان داد کهSARS-CoV-2 می‌تواند تا فاصله‌‌ی 4 متری انتقال یابد (31). با اینحال فریدی و همکاران (2020) نمونه هوای داخلی بخش‌های مراقبت‌های ویژه (ICU)، داخلی و ICU قلب بیمارستان امام خمینی تهران را جهت شناسایی SARS-CoV-2 مورد آزمایش قرار داده و گزارش کردند که در هیچ کدام از 10 نمونه هوای برداشت شده، SARS-CoV-2 شناسایی نشده است (19). در همین راستا Wongو همکاران (2020) نیز در مطالعه خود تماس نزدیک 7 نفر از پرسنل با 10 بیمار مبتلا به COVID-19 در یک دوره 28 روزه در بخش داخلی بیمارستانی در Hong Kong را مورد بررسی قرار داده و مشاهده کردند که در پایان این دوره، نتیجه تست هیچ کدام از پرسنل مثبت نبود. علاوه بر این آنها همچنین گزارش دادند که احتمالا SARS-CoV-2 از طریق مسیر هوایی منتقل نمی‌شود و با رعایت اقدامات اصلی کنترل عفونت از جمله پوشیدن ماسک‌های جراحی و رعایت بهداشت دست و محیط می‌توان از انتقال ویروس جلوگیری کرد، اما جهت تایید مسیر انتقال SARS-CoV-2 نیاز به انجام مطالعات بیشتری است (25). در مطالعه دیگری Chia و همکاران (2020) موارد مثبتی از SARS-CoV-2 در هوای سیستم های تهویه اتاق ایزوله بخش عمومی یک بیمارستان را شناسایی کردند، اما گزارش دادند که آئروسل‌های موجود در هوا مسیر اصلی انتقال SARS-CoV-2 نیست و برای تأیید مسیر انتقال بالقوه ویروس توسط هوا، داده‌های بیشتری در مورد عفونت‌زایی و زنده ماندن ویروس مورد نیاز است (36). به طور کلی نتایج بیشتر مطالعات انجام شده نشان داد که SARS-CoV-2 می‌تواند ساعت‌ها در آئروسل‌ها زنده بماند و خاصیت عفونت زایی خود را حفظ کند (26)، لذا انتقال SARS-CoV-2 از طریق آئروسلها امری قابل قبول و محتمل است (22, 29, 35, 37, 38).

خلاصه نتایج حاصله

بیماری کروناویروس (COVID-19) یک بیماری عفونی نو ظهور است که توسط ویروسی با عنوان سندرم حاد تنفسی کروناویروس2 (SARS-CoV-2) ایجاد شده است. این بیماری اولین بار در اواخر سال 2019 در ووهان چین کشف و پس از آن به سرعت در سرتاسر جهان گسترش یافت. این بیماری بسیار عفونی است و باعث مرگ و میر نسبتا بالایی به ویژه در افراد مسن و افراد دارای شرایط زمینه‌ای می‌شود. در ایران، اولین خبر رسمی فوت ناشی از COVID-19 توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تاریخ 30 بهمن سال 1398 گزارش شد. راه‌های اصلی انتقال ویروس‌های تنفسی به شخص دیگر شامل تماس مستقیم یا غیرمستقیم با فرد آلوده؛ تماس با قطرات بزرگی که از طریق سرفه و عطسه منتشر می‌شوند؛ و استنشاق ذرات کوچک موجود و یا باقیمانده در هوا می‌باشد. در محیط‌های بسته و راکد مانند بخش‌های بیمارستان، قطرات تنفسی می‌توانند بیش از 10 دقیقه به حالت تعلیق درآیند و مسافت‎های طولانی را طی کنند، و توانایی بالقوه خود در انتقال بیماری را حفظ کنند. با توجه به اینکه SARS-CoV-2 می‌تواند از طریق قطرات تنفسی و تماس نزدیک با افراد مبتلا به COVID-19 منتقل ‌شود، لذا محیط آلوده به مدفوع و ادرار بیماران نیز ممکن است از طریق آئروسل یا تماس باعث انتقال این ویروس شود. طبق مطالعات انجام شده SARS-CoV-2 می‌تواند ساعت‌ها در آئروسل‌ زنده بماند و خاصیت عفونت‌زایی خود را حفظ کند بنابراین انتقال SARS-CoV-2 از طریق آئروسل‌ها امری قابل قبول است. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که انتقال انسان به انسان مهم‌ترین مسیر انتقال بیماری است و بسیاری از مراقبین سلامت نیز در حین مراقبت از بیماران، آلوده می‌شوند. انتشار سریع ویروس در سراسر جهان نشان می¬دهد شناسایی روش¬های انتقال و کنترل آلودگی¬های محیطی به ویژه در مراکز درمانی نقش مهمی در کنترل شیوع بیماری خواهد داشت.

فایل های پژوهش