پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

قدمه و بیان مسئله زمینه و سابقه (context): در دسامبر 2019 ، اولین موارد بیماری جدیدی که منجر به ذات‌الریه و مرگ می‌شود ، ابتدا در ووهان ، پایتخت هوبئی چین گزارش شد. بلافاصله پس‌ازآن ، تعداد موارد به طرز چشمگیری افزایش یافت و در سراسر چین و سراسر جهان گسترش یافت. تا 25 مارس ، بیش از 400000 مورد ابتلا به این بیماری با بیش از 18000 مورد مرگ تائید شده است. عامل این بیماری یک ویروس جدید کرونا (CoV) می‌باشد. سازمان جهانی بهداشت نام رسمی این بیماری را "بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19)" اعلام کرد و در حال حاضر به‌طور علنی از این ویروس به‌عنوان "ویروس COVID-19 ، یا ویروس کرونا ووهان یاد می‌کند. تجزیه‌وتحلیل ژنوم ویروسی نشان می‌دهد که ویروس کرونا جدید ازنظر فیلوژنتیک نزدیک به سندرم شدید تنفسی حاد SARS-CoV ، عامل ایجاد طغیان ویروسی در سال 2002 است(1). بنابراین ، ویروس جدید” توسط کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها (ICTV) و دیگر ویروس شناسان تحت عنوان “SARS-CoV-2 نام‌گذاری شده است(2). بسیاری از کروناویروس ها انسان و حیوانات مختلف را آلوده می‌کنند. به‌طورکلی ، 15 تا 30 درصد از سرماخوردگی‌های معمولی ناشی از کروناویروس‌های انسانی (HCoVs)human coronaviruses ازجمله HCoV-229E ، HCoV-NL63 ، HCoV-OC43 و HCoV-HKU1 است(3). بااین‌حال، برخی از ویروس‌های کرونا می‌توانند از مخازن حیوانی به انسان منتقل شوند و باعث شیوع بیماری در جمعیت انسانی شود. شیوع SARS-CoV در سال 2002 با منشأ خفاش‌ها در چین (4) و شیوع سندرم تنفسی خاورمیانه کروناویروس (MERS-CoV) در سال 2012 از شترها و یا خفاش‌ها در خاورمیانه، نمونه‌هایی از انتقال ویروس از حیوانات به انسان‌ها می‌باشند(5)، اگرچه منشأ شیوع SARS-CoV-2 هنوز مشخص نشده است ، اما گزارش‌شده است که SARS-CoV-2 ممکن است توسط خفاش‌ها (6) ، مارها (7) یا پنگوئن‌ها منتقل شود (8). برخلاف HCoVs ، این ویروس‌های مشترک انسان و حیوانات مختلف را آلوده کرده و باعث بیماری‌های شدید تنفسی مانند سندرم دیسترس حاد تنفسی acute respiratory distress syndrome (ARDS) و ذات‌الریه می‌شود که می‌تواند منجر به مرگ‌ومیر شود (9, 10). علائم COVID-19 در گروه‌های سنی بزرگ‌تر با بیماری‌های زمینه‌ای شدیدتر است ، درحالی‌که بیماری‌های آلرژیک ، آسم و بیماری انسدادی مزمن ریوی chronic obstructive pulmonary disease (COPD) نیز عوامل خطر برای پیامدهای نامناسب در این بیماری هستند (11, 12). از سال 2000 ، کروناویروس‌های مختلف مشترک بین انسان و حیوان(زئونوز) در مخازن حیوانانی در گردش بوده‌اند(13). به‌ویژه ، MERS در عربستان سعودی و دیگر کشورهای خاورمیانه بومی‌شده است(14, 15). تعداد موارد COVID-19 گزارش‌شده به WHO از اولین گزارش COVID-19 در دسامبر 2019 از سوی دفتر WHO در چین در حال افزایش است (11). شیوع این عفونت از بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان در ووهان چین شروع شد، درحالی‌که مسیر دقیق عفونت مورد اول نامشخص است. تعداد موارد تائید شده در چین تا اواسط فوریه 2020 افزایش یافت. سپس ، تعداد موارد جدید روزانه در چین از اواخر فوریه 2020 کاهش یافت . افزایش ناگهانی موارد در چین در 17 فوریه به دلیل تغییر معیارهای تشخیص COVID-19 است. در حال حاضر(7 شهریور 1400 برابر با 27 آگوست 2021) در سطح جهان تعداد 214.468.601 مورد تائید شده بیماری و 4.470.969 مورد مرگ‌ومیر گزارش‌شده است، براین اساس نسبت کشندگی مورد(case fatality rate ) بیماری برابر با 08/2 % می‌باشد. از این تعداد 82.868.668 مورد از آمریکا، 64.512.867 مورد از اروپا، 40.918.552 مورد از آسیای جنوب شرقی ، 14.373.395 مورد از شرق مدیترانه، 6.227.848 مورد از پاسفیک غربی و 5.566.507 مورد از آفریقا گزارش‌شده است، به همین ترتیب 2.088.341 مورد مرگ‌ومیر از آمریکا، 1.263.692 مورد مرگ از اروپا، 637.288 مورد از جنوب شرقی آسیا، 262.066 مورد از مدیترانه شرقی ، 133.197 مورد از آفریقا و 86.372 مورد مرگ‌ومیر از پاسفیک غربی گزارش‌شده است. همچنین تاکنون 38.158.495 مورد از بیماری در ایالات‌متحده آمریکا، 32.603.188 مورد در هندوستان، 20.645.537 مورد در برزیل ، 6.844.049 مورد در روسیه، 6.628.713 مورد در انگلیس، 6.511.793 مورد در فرانسه، 6.293.297 مورد در ترکیه، 5.155.079 مورد در آرژانتین، 4.897.150 مورد در کلمبیا و 4.833.135 مورد در ایران گزارش‌شده است، بر این اساس در حال حاضر(7/6/1400) ایران رتبه دهم ازنظر تعداد موارد ابتلا به این بیماری در سطح جهان را دارا می‌باشد(https://covid19.who.int/table). در مراحل اولیه شیوع جهانی کووید -19 ، موارد شناسایی‌شده در خارج از چین بیشتر مسافرانی بودند که در چین آلوده‌شده و سپس به مناطق خارج از چین سفرکرده بودند. کشورهای خارج از چین که موارد COVID-19 مرتبط با سفر را گزارش کرده‌اند ، سنگاپور ، ژاپن ، جمهوری کره ، مالزی ، ویتنام ، استرالیا ، ایالات‌متحده آمریکا ، آلمان و غیره هستند(16). متأسفانه ، COVID-19 از اواسط فوریه 2020 در کره جنوبی ، ایتالیا ، ایران و ژاپن گسترش‌یافته است(17). به‌ویژه، در جمهوری کره ، گسترش COVID-19 تا اواسط فوریه به‌خوبی مدیریت‌شده بود. تعداد موارد تائید شده در کره جنوبی 31 مورد در 18 فوریه 2020 بود و بیشتر این موارد مسافران از چین یا تماس‌های نزدیک آن‌ها بوده است(16). به دلیل مداخلات و اقدامات کنترلی دولت‌های سراسر جهان و تغییرات در رفتارهای شخصی (مانند پوشیدن ماسک و انزوای اجتماعی و واکسیناسیون) ، تعداد موارد جدید تائید شده و مشکوک در سطح جهان در حال کاهش است. بااین‌حال ، خطر انتقال هنوز از بین نرفته است و شیوع COVID-19 همچنان یک چالش عمده برای سیستم‌های بهداشتی کشورهای مختلف جهان است. اکثر بیماران مبتلابه کووید -19 دارای بیماری خفیف یا متوسط هستند ، بااین‌حال تا 5-10 درصد با بیماری شدید و حتی تهدیدکننده زندگی همراه هستند (16). بنابراین ، نیاز فوری به درمان‌های اختصاصی و مؤثر در برابر بیماری وجود دارد(18). در حال حاضر ، اقدامات مراقبتی حمایتی مانند اکسیژن‌رسانی، تهویه و مدیریت مایعات به‌عنوان مراقبت استاندارد در نظر گرفته‌شده است. در حال حاضر چندین مطالعه کار آزمایی بالینی در تلاش برای شناسایی قوی‌ترین دارو یا ترکیب دارویی در برابر بیماری در حال اجرا می‌باشند و توصیه می‌شود که بیماران را در کار آزمایی های بالینی جاری ثبت‌نام کنید(19-21). به‌هرحال، تنها درزمینه مطالعات کار آزمایی بالینی تصادفی می‌توان ثابت کرد که داروهای ضدویروسی، خصوصاً داروهای جدید بی‌خطر و مؤثر هستند. در حال حاضر چندین عامل مانند کلروکین ، هیدروکسی کلروکین ، فاویپیراویر ، آنتی‌بادی‌های مونوکلونال ، کورتیکواستروئیدها ، پلاسمای دوره نقاهت و واکسن‌ها مورد ارزیابی قرارگرفته‌اند(19, 22-24). تعداد زیادی از مطالعات کار آزمایی بالینی اجراشده در این زمینه باهدف تعیین مؤثرترین رژیم‌درمانی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند(18, 19, 22-24). هدف این مطالعه بررسی و تعیین استراتژی‌های درمانی است که برای بیماران مبتلابه کووید -19 در سطح استان چهارمحال و بختیاری در طی سال 1398 و 1399 در نظر گرفته‌شده است. ازآنجایی‌که طیف داروهای ضدویروسی و آنتی‌بیوتیکی مورداستفاده در این بیماران بسیار گسترده و متنوع می‌باشد، در این مطالعه نوع رژیم‌های درمانی بیماران عمدتاً بر اساس دسته‌بندی آنتی‌بیوتیک‌ها و داورهای ضدویروس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، همچنین در این مطالعه سعی می‌شود ارتباط برخی از متغیرهای دموگرافیک، کلینیکی و پاراکلینیکی با دریافت این رژیم‌های درمانی در افراد با تشخیص محتمل و قطعی بیماری بستری‌شده در بیمارستان و همچنین موارد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری مورد ارزیابی قرار گیرد. روش اجرا رویکرد: 1.3. نوع مطالعه: این بررسی یک مطالعه مقطعی توصیفی-تحلیلی می‌باشد. 2.3. جمعیت موردمطالعه: جامعه‌ی آماری این مطالعه ، کلیۀ موارد محتمل و قطعی مبتلابه کووید19 در سطح استان چهارمحال و بختیاری می‌باشد. 3.3. حجم نمونه و روش نمونه‌گیری: در این مطالعه از نمونه‌گیری تصادفی ساده از موارد محتمل و قطعی مبتلابه بیماری کووید19 که در اثر ابتلا به این بیماری در مراکز درمانی استان چهارمحال و بختیاری بستری‌شده بودند، استفاده‌شده است. فرمول حجم نمونه : P: برابر با 15 % ، q : برابر با 85% d: برابر با 5/2% حجم نمونه برابر با 816 می باشد ، در در مطالعه با توجه به در دسترس بودن تعداد بیشتری از بیماران در نظر گرفته شدند. 4.3. شرح روش انجام کار: پس از دریافت کد اخلاق از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، مجوز اجرای طرح تحقیقاتی از آن معاونت اخذ شد و هماهنگی‌های لازم با معاونت بهداشتی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام شد. این مطالعه دربرگیرنده نمونه‌ای از موارد محتمل و قطعی کووید 19 در استان چهارمحال و بختیاری در طی سال 1398 تا 1399 می‌باشد، در این مطالعه از اطلاعات پرتال سلامت معاونت بهداشتی وزارت بهداشت و همچنین سامانه‌های اطلاعاتی معاونت درمان در خصوص بیماران مبتلابه کووید 19 استفاده‌شده است، پس از بستری هر فرد با علائم مشکوک به بیماری کووید 19 ، از فرد موردبررسی نمونه‌گیری در اسرع وقت به‌وسیله سواپ از طریق بینی توسط کارشناسان آزمایشگاه‌های تشخیصی و یا پرستاران و کارشناسان بهداشتی آموزش‌دیده دریافت می‌شود، و نمونه‌ها با حفظ زنجیره سرد توسط کلدباکس به آزمایشگاه‌های تشخیصی بیماری ارسال می‌شود و مورد بررسی قرار می گیرد. شیوه تشخیص بیماران : آزمایش پی سی آر کرونا (RT-qPCR)، جهت تشخیص ویروس کرونا SARS-CoV-2 یا کووید ۱۹ انجام می‌گیرد. با استفاده از آزمایش RT-PCR ماده ژنتیکی ویروس کووید ۱۹ که RNA نامیده می‌شود، در نمونه‌های دستگاه تنفسی (مانند بینی و حلق) شناسایی می‌شود. بر اساس نتایج این روش می‌توان اطلاعات دقیقی از تعداد ویروس کووید ۱۹ موجود در نمونه‌های گرفته‌شده از بیمار به دست آورد. به این دلیل نتایج حاصل از RT-PCR در تشخیص عفونت فعال کووید ۱۹ و ارزیابی شدت بیماری کرونا قابل‌اعتماد می‌باشند. علاوه بر این، با توجه به این نکته که ویروس کووید ۱۹ به‌سرعت و به‌راحتی در میان افراد انتقال می‌یابد، انجام تست مولکولی RT-PCR و تشخیص به‌موقع آلودگی فرد نقش قابل‌توجهی در جلوگیری از انتشار ویروس در میان افراد جامعه دارد. اطلاعات موجود در سامانه‌های معاونت بهداشتی و معاونت درمان: در فرم‌های معاونت بهداشتی اطلاعات دموگرافیک (سن، جنس ، استان محل سکونت، شهرستان محل سکونت، تاریخ پذیرش بیمار، شغل، ملیت بیمار)، اطلاعات بالینی ( از قبیل علائم بیماری همانند وجود یا عدم وجود تب و لرز، سرفه ، تنگی نفس ، ضعف عمومی ، درد و کوفتگی ، گلودرد، آبریزش بینی ، گیجی و تحریک‌پذیری ، اسهال ، سردرد، درد مفاصل ، قرمزی ملتحمه چشم)، اطلاعاتی در خصوص بیماری‌های زمینه‌ای در فرد بیمار همانند( سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی ، سابقه دیابت، بیماری‌های کبدی ، بیماری‌های کلیوی ، بدخیمی ، بیماری‌های مزمن عصبی ، بیماری‌های مزمن ریوی ، بیماری‌های ضعف ایمنی)، اطلاعات اپیدمیولوژیک همانند(سابقه تماس با حیوانات ، سابقه مسافرت، سابقه تماس با فرد مشکوک، سابقه مواجهه با فرد بیماری ) و اطلاعات تکمیلی در مورد رژیم‌های درمانی مورداستفاده در بیمار، نتیجه آزمایشگاهی تست‌های تشخیصی و تأییدی بیماری ، پیامد بیماری و ... وجود دارد. این اطلاعات به‌صورت روزانه توسط پرستاران و یا کارکنان بیمارستانی شاغل در بیمارستان بر اساس فرم‌های بررسی انفرادی موارد بیماری و همچنین پرونده پزشکی بیماران تکمیل می‌شود، ازآنجایی‌که این سامانه‌های در کل کشور مورداستفاده قرار می‌گیرند، این امکان وجود دارد که اطلاعات موارد بیماری به‌صورت کلی و قابل‌مقایسه مورداستفاده قرار کیرند. 7.3. روش تجزیه تحلیل داده‌ها: جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌های مطالعه از نرم‌افزار آماری SPSS26 و stata 14 استفاده شد. از روش‌های آماری توصیفی همانند میانگین، میانه ، انحراف معیار ، حداقل و حداکثر و دامنه جهت توصیف متغیرهای کمی و تعداد و درصد جهت توصیف متغیرهای کیفی استفاده شد. همچنین در مرحله تحلیلی از آزمون تی مستقل جهت مقایسه میانگین سنی در بین مردان و زنان، افراد زنده مانده و فوت‌شده و همچنین مقایسه میانگین سنی بین افراد با تشخیص محتمل و قطی کووید 19 استفاده شد. همچنین جهت بررسی ارتباط متغیرهای کیفی با متغیر وابسته موردمطالعه(رژیم‌های درمانی ) از آزمون کایسکویر استفاده شد. در مواردی که حد مورد انتظار در هر یک از خانه‌های جدول کمتر از 5 بود از آزمون دقیق فیشر استفاده شد. سطح معنی‌داری در کلیه آزمونهای مورداستفاده در مطالعه 05/0 در نظر گرفته‌شده است. یافته ها یافته‌ها (Results): خصوصیات دموگرافیک و جمعیت شناختی بیماران بستری در بیمارستان و موارد فوت‌شده به‌طورکلی این مطالعه 1136 مورد محتمل و قطعی ابتلا به کووید 19 طی سال 1398 و 1399 در استان چهارمحال و بختیاری را در برگرفته است، از این تعداد 439 بیمار(64/38 %) با تشخیص محتمل و 697 بیمار(35/61 %) با تشخیص قطعی در نظر گرفته‌شده بودند. از این تعداد 607 نفر (4/53 % ) مرد و 529 نفر(6/46 % ) زن بودند. همچنین 1135 مورد(9/99 % ) ایرانی و تنها یک نفر(1/0%) افغانی بود. میانگین سنی در کل بیماران برابر با 17/22 ± 71/52 سال با دامنه 2 ماه تا 105 ساله می‌باشند. همچنین میانگین سنی در افراد محتمل برابر با 77/23 ± 49 سال و در افراد قطعی برابر با 79/20 ± 05/55 سال می‌باشد(001/0 ≥ P.value). همچنین میانگین سنی در مردان برابر با 99/21 ± 41/53 سال و در زنان برابر با 34/22 ± 12/52 سال بود که این اختلاف ازنظر آماری معنی‌دار نبود (328/0 = P.value). در بررسی میانگین سنی در بین افراد بر اساس پیامد بیماری مشاهده شد که میانگین سنی در افراد فوت‌شده برابر با 90/19 ± 2/70 و در افراد زنده مانده برابر با 41/21 ± 37/50 می‌باشد که این اختلاف ازنظر آماری معنی‌دار بود(001/0 ≥ P.value). همچنین ازنظر علائم بالینی مشاهده شد که 797 مورد(2/70 % ) از بیماران دارای تب و لرز، 707 مورد(1/62 % ) دارای سرفه، 707 مورد (2/62%) دارای تنگی نفس ، 349 مورد(7/30 %) دارای ضعف عمومی ، 257 مورد(6/22 %) دارای درد و کوفتگی ، 46 مورد(4%) دارای گیجی و تحریک‌پذیری ، 200 مورد (6/17 % ) دارای گلودرد، 52 مورد(6/4%) دارای آبریزش از بینی ، 46 مورد(4%) دارای اسهال می‌باشند. سایر علائم بالینی ، دموگرافیک و بیماری‌های زمینه‌ای بیماران در جدول شماره یک قابل‌مشاهده است(جدول شماره 1). جدول شماره 1: خصوصیات دموگرافیک، بالینی و آزمایشگاهی بیماران موردمطالعه محتمل قطعی کل اجزاء متغیر متغیر (8/30) 135 (3/29) 204 (8/29) 339 ندارد تب و لرز (2/69) 304 (7/70) 493 (2/70) 797 دارد (7/36) 161 (7/38) 270 (9/37) 431 ندارد سرفه (3/63) 278 (3/61) 427 (1/62) 705 دارد (1/35) 154 (5/39) 275 (8/37) 429 ندارد تنگی نفس (9/64) 285 (5/60) 422 (2/62) 707 دارد (3/79) 348 (63) 439 (3/69) 787 ندارد ضعف عمومی (7/20) 91 (37) 258 (7/30) 349 دارد (9/85) 377 (72) 502 (4/77) 789 ندارد درد و کوفتگی (1/14) 62 (28) 195 (6/22) 257 دارد (7/95) 420 (1/96) 670 (96) 1090 ندارد گیجی یا تحریک‌پذیری (3/4) 19 (9/3) 27 (4) 46 دارد (1/78) 343 (1/85) 593 (4/82) 936 ندارد گلودرد (9/21) 96 (9/14) 104 (6/17) 200 دارد (3/97) 427 (3/94) 657 (4/95) 1084 ندارد آبریزش بینی (7/2) 12 (7/5) 40 (6/4) 52 دارد (3/97) 427 (1/95) 663 (96) 1090 ندارد اسهال (7/2) 12 (9/4) 34 (4) 46 دارد (4/89) 393 (9/86) 606 (9/87) 999 ندارد تهوع و استفراغ (5/10) 46 (1/13) 91 (1/12) 137 دارد (9/77) 342 (1/82) 572 (5/80) 914 ندارد سردرد (1/22) 97 (9/17) 125 (5/19) 222 دارد (4/83) 366 (2/89) 622 (87) 988 ندارد درد قفسه صدری (6/16) 73 (8/10) 75 (13) 148 دارد (95) 417 (4/95) 665 (2/95) 1082 ندارد دل‌درد (5) 22 (6/4) 32 (8/4) 54 دارد (92) 404 (1/92) 642 (1/92) 1046 ندارد درد مفاصل (8) 35 (9/7) 55 (9/7) 90 دارد (2/98) 431 (6/98) 687 (4/98) 1118 ندارد سمع غیرطبیعی ریه - رال - ویز (8/1) 8 (4/1) 10 (6/1) 18 دارد (2/87) 383 (2/78) 545 (8/81) 929 ندارد یافته‌های غیرطبیعی رادیوگرافی سینه (5/12) 55 (8/21) 152 (2/18) 207 دارد (5/99) 439 (6/99) 694 (6/99) 1131 ندارد تشنج (5/0) 2 (4/0) 3 (4/0) 5 دارد (3/99) 436 (100) 697 (7/99) 1133 ندارد کما (7/0) 3 0 (3/0) 3 دارد (1/99) 435 (1/99) 691 (1/99) 1126 خیر حاملگی (9/0) 4 (9/0) 6 (9/0) 10 بلی (3/79) 348 (8/76) 535 (7/77) 883 ندارد قلبی عروقی (7/20) 91 (2/23) 162 (3/22) 253 دارد (9/90) 399 (9/82) 578 (86) 977 ندارد دیابت (1/9) 40 (1/17) 119 (14) 159 دارد (3/99) 436 (7/99) 695 (7/99) 1133 ندارد بیماری کبدی (7/0) 3 (3/0) 2 (3/0) 3 دارد (6/96) 424 (8/95) 668 (1/96) 1092 ندارد بیماری کلیوی (4/3) 15 (2/4) 29 (9/3) 44 دارد (5/97) 428 (7/97) 681 (6/97) 1109 ندارد بیماری مزمن عصبی (5/2) 11 (3/2) 16 (4/2) 27 دارد (7/89) 394 (7/92) 646 (5/91) 1040 ندارد بیماری مزمن ریوی (3/10) 45 (3/7) 51 (5/8) 96 دارد (7/97) 439 (98) 683 (9/97) 1112 ندارد بدخیمی (3/2) 10 (2) 14 (1/2) 24 دارد (97) 426 (95) 662 (8/95) 1088 ندارد تماس با حیوانات (3) 13 (5) 35 (2/4) 48 دارد 0 (1/0) 1 (1/0) 1 افغانی ملیت (100) 439 (9/99) 696 (9/99) 1135 ایرانی (9/46) 206 (1/46) 321 (6/46) 529 زن جنس (1/53) 233 (9/53) 376 (4/53) 607 مرد (6/1) 7 (3) 21 (5/2) 28 خارج از استان استان محل سکونت (4/98) 432 (97) 676 (5/97) 1108 چهارمحال و بختیاری (3/15) 67 (7) 49 (2/10) 116 بله درمان تهویه مکانیکی (7/84) 372 (93) 648 (8/89) 1020 خیر (8/99) 438 (7/99) 695 (6/99) 1131 ندارد بیماری ضعیف ایمنی (2/0) 1 (3/0) 2 (3/0) 3 دارد 0 (8/14) 65 (5/6) 45 (7/9) 110 25-0 (9/39) 175 (1/33) 231 (7/35) 406 50-26 گروه‌های سنی (2/29) 128 (2/43) 301 (8/37) 429 75-51 (2/16) 71 (2/17) 120 (8/16) 191 76 سال و بیشتر بررسی فراوانی انواع رژیم‌های درمانی حمایتی، آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در بیماران محتمل و قطعی کووید 19 در این مطالعه مشاهده شد که از کل بیماران، 409 مورد(36%) درمان آنتی‌بیوتیکی ، 515 مورد(3/45%) درمان ضدویروسی و 212 مورد(7/18 % ) از بیماران درمان‌های حمایتی را دریافت نموده‌اند. بااین‌وجود موارد قطعی نسبت به موارد محتمل بیماری با نسبت بیشتری درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که نسبت دریافت درمان‌های حمایتی در افراد محتمل بیش از موارد قطعی می‌باشد(جدول شماره 2). جدول شماره 2: توزیع رژیم‌های درمانی آنتی‌بیوتیکی ، ضدویروسی و حمایتی در موارد قطعی ، محتمل و کل بیماران گروه نوع درمان تعداد درصد موارد قطعی درمان آنتی‌بیوتیکی 258 37 درمان ضدویروسی 354 8/50 درمان حمایتی 85 2/12 کل 697 100 موارد محتمل درمان آنتی‌بیوتیکی 151 4/34 درمان ضدویروسی 161 7/36 درمان حمایتی 127 9/28 کل 439 100 کل موارد درمان آنتی‌بیوتیکی 409 36 درمان ضدویروسی 515 3/45 درمان حمایتی 212 7/18 کل 1136 100 بررسی فراوانی انواع رژیم‌های درمانی حمایتی، آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در موارد مرگ‌ومیر محتمل و قطعی ناشی از کووید ۱۹ در استان چهارمحال و بختیاری در این مطالعه مشاهده شد که از کل موارد مرگ‌ومیر موجود در مطالعه که برابر با 134 مورد (72 % در موارد قطعی و 28% در موارد محتمل)می‌باشد، 60 مورد(8/44%) درمان آنتی‌بیوتیکی ، 50 مورد(3/37%) درمان ضدویروسی و 24 مورد(9/17 % ) از بیماران درمان‌های حمایتی را دریافت نموده‌اند. بااین‌وجود در بیماران فوت‌شده با تشخیص قطعی بیماری نسبت به موارد فوت‌شده با تشخیص محتمل ، نسبت بیشتری از بیماران درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که نسبت دریافت درمان‌های حمایتی در افراد فوت‌شده با تشخیص محتمل بیش از موارد قطعی می‌باشد(جدول شماره 3). جدول شماره 3: توزیع رژیم‌های درمانی آنتی‌بیوتیکی ، ضدویروسی و حمایتی در موارد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری گروه نوع درمان تعداد درصد موارد قطعی درمان آنتی‌بیوتیکی 49 5/50 درمان ضدویروسی 39 2/40 درمان حمایتی 9 3/9 کل 97 100 موارد محتمل درمان آنتی‌بیوتیکی 11 7/29 درمان ضدویروسی 11 7/29 درمان حمایتی 15 5/40 کل 37 100 کل موارد درمان آنتی‌بیوتیکی 60 8/44 درمان ضدویروسی 50 3/37 درمان حمایتی 24 9/17 کل 134 100 بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی با پیامد بیماری در کل موارد بستری در بیمارستان و موارد فوت‌شده ناشی از بیماری در بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با پیامد بیماری در بیماران محتمل و قطعی کووید ۱۹ مشاهده شد که اگرچه از کل بیماران 36% درمان آنتی‌بیوتیکی ، 3/45 % از بیماران درمان‌های ضدویروسی و 7/18% از بیماران درمان‌های حمایتی را دریافت نموده‌اند، بااین‌وجود نسبت بیشتری از بیماران بهبودیافته (4/46%) در برابر بیماران فوت‌شده(3/37%) درمان‌های ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که در افراد فوت‌شده نسبت بیشتری از بیماران(8/44%) درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را در مقایسه با بیماران بهبودیافته(8/34%) دریافت نموده‌اند. بااین‌وجود ارتباط مشاهده‌شده بین پیامد بیماری و نوع رژیم‌درمانی دریافت در کل بیماران(موارد محتمل و قطعی ) ازنظر آماری معنی‌دار نبود(066/0 = P.value). جهت کنترل نقش مخدوش کنندگی سن، ارتباط بین نوع رژیم درمانی و پیامد بیماری در گروه های سنی به طور مجزا مورد بررسی قرار گرفت، در این بررسی مشاهده شد که در گروه سنی کمتر از 25 سال (583/0 = P.value)، گروه سنی 50-26 سال (286/0 = P.value)، گروه سنی 75-51 سال (072/0 = P.value) و گروه سنی 76 سال و بیشتر (021/0 = P.value) می باشد. بنابراین با تطبیق سن ارتباط بین رژیم درمانی و پیامد بیماری در گروه سنی 76 سال و بیشتر معنی دار است. به‌طور مشابه ای در گروه بیماران قطعی نیز نسبت بیشتری از بیماران بهبودیافته (5/52%) در برابر بیماران فوت‌شده(2/40%) درمان‌های ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که در افراد فوت‌شده نسبت بیشتری از بیماران(5/50%) درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را در مقایسه با بیماران بهبودیافته(8/34%) دریافت نموده‌اند. در این گروه از بیماران ارتباط مشاهده‌شده بین پیامد بیماری و نوع رژیم‌درمانی دریافتی ازنظر آماری معنی‌دار بود(012/0 = P.value). به نظر می‌رسد علت بیشتر بودن دریافت درمان‌های آنتی‌بیوتیکی در بیماران فوت‌شده بیشتر بودن درگیری ریه در این گروه از بیماران می‌باشد(جدول شماره 4). جدول شماره 4: بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با پیامد بیماری در بیماران محتمل و قطعی کووید ۱۹ در استان چهارمحال و بختیاری گروه پیامد بیماری آنتی‌بیوتیک ضدویروس حمایتی کل P.value قطعی بهبودی (8/34) 209 (5/52) 315 (7/12) 76 600 012/0 فوت (5/50) 49 (2/40) 39 (3/9) 9 97 کل (37) 258 (8/50) 354 (2/12) 85 697 محتمل بهبودی (8/34) 140 (3/37) 150 (9/27) 112 402 263/0 فوت (7/29) 11 (7/29) 11 (5/40) 15 37 کل (4/34) 151 (7/36) 161 (9/28) 127 439 کل بیماران بهبودی (8/34) 349 (4/46) 465 (8/18) 188 1002 066/0 فوت (8/44) 60 (3/37) 50 (9/17) 24 134 کل (36) 409 (3/45) 515 (7/18) 212 1136 در ادامه تجزیه‌وتحلیل‌های مطالعه با توجه به اهمیت درمان‌های ضدویروسی و آنتی‌بیوتیکی در بیماران مبتلابه کووید19، صرفاً در بیماران دریافت‌کننده این درمان‌ها در نظر گرفته‌شده است. بررسی ارتباط بین جنسیت و رژیم‌درمانی در کل موارد بستری در بیمارستان در بررسی ارتباط بین جنسیت و نوع رژیم‌درمانی در بیماران بستری در بیمارستان ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشد (250/0 = P.value). همچنین در بررسی ارتباط بین رژیم‌های درمانی موردنظر با جنسیت در بیماران با تشخیص قطعی (387/0 = P.value) و محتمل (448/0 = P.value) نیز ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشد(جدول شماره 5). جدول شماره 5: بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با جنسیت در بیماران محتمل و قطعی کووید ۱۹ گروه جنسیت آنتی‌بیوتیک ضدویروس کل P.value قطعی زنان (5/40) 133 (5/59) 195 328 387/0 مردان (44) 125 (56) 159 284 کل (2/42) 258 (8/57) 354 612 محتمل زنان (4/46) 77 (6/53) 89 166 448/0 مردان (7/50) 74 (3/49) 72 146 کل (4/48) 151 (6/51) 161 312 کل بیماران زنان (5/42) 210 (5/57) 284 494 250/0 مردان (3/46) 199 (7/53) 231 430 کل (3/44) 409 (7/55) 515 924 بررسی ارتباط بین جنسیت و رژیم‌درمانی در موارد فوت‌شده ناشی از بیماری در بررسی ارتباط بین جنسیت و نوع رژیم‌درمانی در بیماران فوت‌شده ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشد(360/0 = P.value)، در بررسی این ارتباط در بیماران فوت‌شده بر اساس تشخیص بیماری در گروه قطعی (471/0 = P.value) و گروه محتمل (375/0 = P.value)نیز ارتباط معنی‌داری مشاهده نشد(جدول شماره 6). جدول شماره 6: بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با جنسیت در بیماران فوت‌شده گروه جنسیت آنتی‌بیوتیک ضدویروس کل P.value قطعی زنان (7/52) 29 (3/47) 26 55 471/0 مردان (6/60) 20 (4/39) 13 33 کل (7/55) 49 (3/44) 39 88 محتمل زنان (5/37) 3 (5/62) 5 8 375/0 مردان (1/57) 8 (9/42) 6 14 کل (50) 11 (50) 11 22 کل بیماران زنان (8/50) 32 (2/49) 31 63 360/0 مردان (6/59) 28 (4/40) 19 47 کل (5/54) 60 (5/45) 50 110 بررسی ارتباط بین خصوصیات دموگرافیک ، بالینی، آزمایشگاهی و اپیدمیلوژیک بیماران با رژیم های ‌درمانی دریافتی در موارد بستری در بیمارستان در بررسی ارتباط بین دریافت درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در کل بیماران با شهرستان محل سکونت(001/0 ≥ P.value)، دریافت تهویه مکانیکی(048/0 = P.value)،تب و لرز(003/0 = P.value)،سرفه(001/0 ≥ P.value)،تنگی نفس (001/0 ≥ P.value)،ضعف عمومی(008/0 = P.value)،گلودرد(047/0 = P.value)،آبریزش از بینی (002/0 = P.value)،سردرد(02/0 = P.value)، درد مفاصل (037/0 = P.value)، سابقه بیماریهای قلبی و عروقی (006/0 = P.value)،گروه های سنی (001/0 ≥ P.value) مشاهده شد. با این وجود ارتباط معنی داری بین رژیم های درمانی با استان محل سکونت(305/0 = P.value)،درد و کوفتگی (137/0 = P.value)، گیجی و تحریک پذیری (383/0 = P.value)،اسهال (412/0 = P.value)، تهوع و استفراغ(543/0 = P.value)، درد قفسه صدری (109/0 = P.value)، دل درد (087/0 = P.value)، یافته‌های غیرطبیعی رادیوگرافی سینه (245/0 = P.value)،حاملگی (560/0 = P.value)،دیابت (303/0 = P.value)، بیماریهای کلیوی(06/0 = P.value)، سابقه بیماری‌های مزمن عصبی(304/0 = P.value)، بیماریهای ریوی (148/0 = P.value)،بدخیمی(146/0 = P.value)، بستری در ICU (142/0 = P.value)، یافته‌های آزمایشگاهی(محتمل و قطعی) (071/0 = P.value)، علت نمونه گیری مجدد(به درخواست پزشک،نیاز به بررسی بیشتر،نامعلوم) (461/0 = P.value) مشاهده نشد. بررسی ارتباط بین خصوصیات دموگرافیک ، بالینی، آزمایشگاهی و اپیدمیلوژیک بیماران با رژیم های ‌درمانی دریافتی در موارد مرگ و میر در بررسی ارتباط بین دریافت درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در مواد مرگ و میر با شهرستان محل سکونت(009/0 = P.value)، دریافت تهویه مکانیکی(006/0 = P.value)،سرفه(023/0 = P.value)،سردرد(027/0 = P.value) و یافته‌های غیرطبیعی رادیوگرافی سینه (036/0 = P.value) ارتباط آماری معنی داری مشاهده شد، با این وجود بین رژیم های درمانی با استان محل سکونت(590/0 = P.value)،تب و لرز(536/0 = P.value)، تنگی نفس (538/0 = P.value)،ضعف عمومی(465/0 = P.value)، درد و کوفتگی (490/0 = P.value)، گیجی و تحریک پذیری (242/0 = P.value)، گلودرد(170/0 = P.value)، آبریزش از بینی (570/0 = P.value)،اسهال (455/0 = P.value)، تهوع و استفراغ(260/0 = P.value)، درد قفسه صدری (115/0 = P.value)،دل درد (414/0 = P.value)،درد مفاصل (067/0 = P.value)، سابقه بیماریهای قلبی و عروقی (422/0 = P.value)، دیابت (095/0 = P.value)، بیماریهای کلیوی (601/0 = P.value)، سابقه بیماری‌های مزمن عصبی(818/0 = P.value)،بیماریهای ریوی (449/0 = P.value)،بدخیمی (500/0 = P.value)، بستری در ICU (574/0 = P.value)، یافته‌های آزمایشگاهی(محتمل و قطعی) (632/0 = P.value)، علت نمونه گیری مجدد(به درخواست پزشک،نیاز به بررسی بیشتر،نامعلوم) (560/0 = P.value) و گروه های سنی (984/0 = P.value) ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشد. بحث و نتیجه گیری مطالعه حاضر، باهدف بررسی فراوانی انواع رژیم‌های درمانی حمایتی ، آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی و عوامل تعیین‌کننده آن و همچنین تعیین ارتباط بین رژیم‌های درمانی در بیماران با تشخیص محتمل و قطعی با پیامد بیماری طی سال 1398 و 1399 در استان چهارمحال و بختیاری انجام‌شده است، در این مطالعه مشاهده شد که از کل بیماران 36% درمان‌های آنتی‌بیوتیکی، 3/45 % درمان‌های ضدویروسی و 7/18% درمان‌های حمایتی را دریافت نموده‌اند، همچنین در مقایسه با افراد محتمل ، در افراد با تشخیص قطعی بیماری نسبت بیشتری از بیماران درمان‌های ضدویروسی و آنتی‌بیوتیکی را دریافت کرده‌اند. در افراد فوت‌شده نیز 8/44 % از بیماران درمان‌های آنتی‌بیوتیکی ، 3/37 % درمان‌های ضدویروسی و 9/17 % درمان‌های حمایتی را دریافت کرده‌اند. در بیماران با تشخیص قطعی بیماری ارتباط آماری معنی‌داری بین نوع رژیم‌درمانی با پیامد بیماری (بهبودی و مرگ‌ومیر)، مشاهده شد، بگونه ای که 5/52 % از بیماران بهبودیافته و 2/40 % از بیماران فوت‌شده درمان‌های ضدویروسی را دریافت کرده بودند، همچنین 8/34 % از بیماران بهبودیافته و 5/50 % از موارد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را دریافت کرده بودند (012/0 =p.value ). بنابراین در مقایسه با بیماران فوت‌شده ، بیماران بهبودیافته با نسبت بیشتری درمان‌های ضدویروسی و با نسبت کمتری درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را دریافت نموده‌اند، هرچند بر اساس اطلاعات موجود در این مطالعه امکان همسان‌سازی بیماران ازنظر شدت بیماری و یا میزان درگیری ریه‌ها و ... .جود ندارد، ولی به نظر می‌رسد افراد فوت‌شده به‌این‌علت با نسبت بیشتری درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را دریافت نموده‌اند، که بیشتر درگیر عفونت‌های ثانویه بیماری بوده‌اند و درواقع این بیماران پیش‌آگهی مناسبی نیز نداشته‌اند. بااین‌وجود باید در مطالعات آینده، بیماران گروه‌های درمانی ازنظر شدت و وخامت بیماری و همچنین فاکتورهای کلینیکی همانند میزان درگیری ریه‌های و ابتلا به عفونت‌های ثانویه همسان شوند. بنابراین باید برای به دست آوردن نتایج روشن در این مورد مطالعات همگروهی و یا کار آزمایی بالینی با همسان‌سازی و کنترل مناسب متغیرهای مخدوش‌کننده طراحی و اجرا شود. یکی از مهم‌ترین عوامل در کنترل مؤثر یک بیماری و انجام اقدامات مؤثر مداخله‌ای در درمان موارد بیماری و پیشگیری از رخداد مرگ‌ومیر در افراد بیمار، انجام مطالعات اپیدمیولوژیک باهدف بررسی الگوی رژیم‌های درمانی در موارد بیمار و تعیین عوامل مرتبط با انتخاب رژیم‌های درمانی توسط درمانگر و تعیین ارتباط بین نوع درمان با پیامد بیماری می‌باشد. در این مطالعه مشاهده شد که در مقایسه با افراد محتمل ، افراد با تشخیص قطعی با نسبت بیشتری درمان‌های ضدویروسی و آنتی‌بیوتیکی را دریافت کرده‌اند. همچنین در مقایسه با افراد فوت‌شده، نسبت بیشتری از افراد بهبودیافته درمان‌های ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالیست که دریافت درمان‌های آنتی‌بیوتیکی در افراد فوت‌شده ، به‌طور معنی‌داری شایع‌تر از افراد بهبودیافته می‌باشد. بنابراین در مقایسه با بیماران فوت‌شده ، بیماران بهبودیافته با نسبت بیشتری درمان‌های ضدویروسی و با نسبت کمتری درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را دریافت نموده‌اند. همچنین از کل بیماران بستری در بیمارستان، ده درصد نیاز به دریافت تهویه مکانیکی و ده درصد بستری در ICU دارند.همچنین حدود 12 درصد از کل موارد محتمل و قطعی بستری در بیمارستان در اثر بیماری فوت نموده‌اند. همچنین علائم بالینی همانند وجود تب و لرز ، سرفه ، تنگی نفس ، دریافت تهویه مکانیکی،گلودرد، آبریزش از بینی ، سردرد، سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی ،دیابت ،یافته‌های غیرطبیعی رادیوگرافی سینه و درد مفاصل ، به‌طور معنی‌داری با انتخاب رژیم‌درمانی توسط درمانگر مرتبط می‌باشد. نتایج حاصل از این مطالعه می‌تواند الگوی رژیم‌های درمانی در بیماران مبتلابه کووید19 در موارد بستری در بیمارستان و عوامل تعیین‌کننده و مرتبط با آن در سطح استان چهارمحال و بختیاری را نشان دهد و مهم‌تر اینکه ارتباط بین دریافت رژیم‌های درمانی و پیامد بیماری را مورد ارزیابی قرار داده است و نشان می‌دهد که چه نسبتی از بیماران به درمان با تهویه مکانیکی، بستری در ICU و انجام مراقبت‌های خاص نیاز دارند، بنابراین نتایج مطالعه حاضر می‌توانند به سیاستگزاران سلامتی استان جهت انجام برنامه‌ریزی‌های پشتیبانی از قبیل تهیه امکانات و تجهیزات مراقبتی و درمانی و به پزشکان در انتخاب رژیم‌های درمانی کمک شایان توجه ای نماید. 5. پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی (Further Research): بدین‌وسیله پیشنهاد می‌شود که در مطالعات آینده، بیماران گروه‌های درمانی ازنظر شدت و وخامت بیماری و همچنین فاکتورهای کلینیکی همانند میزان درگیری ریه‌های و ابتلا به عفونت‌های ثانویه همسان شوند، تا بتوانیم به‌طور مناسب‌تری ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی و پیامد بیماری را در افراد مبتلابه کووید 19 شناسایی کنیم. بنابراین باید برای به دست آوردن نتایج روشن در این مورد مطالعات همگروهی و یا کار آزمایی بالینی با همسان‌سازی و کنترل مناسب متغیرهای مخدوش‌کننده طراحی و اجرا شود.

خلاصه نتایج حاصله

یافته ها یافته‌ها (Results): خصوصیات دموگرافیک و جمعیت شناختی بیماران بستری در بیمارستان و موارد فوت‌شده به‌طورکلی این مطالعه 1136 مورد محتمل و قطعی ابتلا به کووید 19 طی سال 1398 و 1399 در استان چهارمحال و بختیاری را در برگرفته است، از این تعداد 439 بیمار(64/38 %) با تشخیص محتمل و 697 بیمار(35/61 %) با تشخیص قطعی در نظر گرفته‌شده بودند. از این تعداد 607 نفر (4/53 % ) مرد و 529 نفر(6/46 % ) زن بودند. همچنین 1135 مورد(9/99 % ) ایرانی و تنها یک نفر(1/0%) افغانی بود. میانگین سنی در کل بیماران برابر با 17/22 ± 71/52 سال با دامنه 2 ماه تا 105 ساله می‌باشند. همچنین میانگین سنی در افراد محتمل برابر با 77/23 ± 49 سال و در افراد قطعی برابر با 79/20 ± 05/55 سال می‌باشد(001/0 ≥ P.value). همچنین میانگین سنی در مردان برابر با 99/21 ± 41/53 سال و در زنان برابر با 34/22 ± 12/52 سال بود که این اختلاف ازنظر آماری معنی‌دار نبود (328/0 = P.value). در بررسی میانگین سنی در بین افراد بر اساس پیامد بیماری مشاهده شد که میانگین سنی در افراد فوت‌شده برابر با 90/19 ± 2/70 و در افراد زنده مانده برابر با 41/21 ± 37/50 می‌باشد که این اختلاف ازنظر آماری معنی‌دار بود(001/0 ≥ P.value). همچنین ازنظر علائم بالینی مشاهده شد که 797 مورد(2/70 % ) از بیماران دارای تب و لرز، 707 مورد(1/62 % ) دارای سرفه، 707 مورد (2/62%) دارای تنگی نفس ، 349 مورد(7/30 %) دارای ضعف عمومی ، 257 مورد(6/22 %) دارای درد و کوفتگی ، 46 مورد(4%) دارای گیجی و تحریک‌پذیری ، 200 مورد (6/17 % ) دارای گلودرد، 52 مورد(6/4%) دارای آبریزش از بینی ، 46 مورد(4%) دارای اسهال می‌باشند. سایر علائم بالینی ، دموگرافیک و بیماری‌های زمینه‌ای بیماران در جدول شماره یک قابل‌مشاهده است(جدول شماره 1). جدول شماره 1: خصوصیات دموگرافیک، بالینی و آزمایشگاهی بیماران موردمطالعه محتمل قطعی کل اجزاء متغیر متغیر (8/30) 135 (3/29) 204 (8/29) 339 ندارد تب و لرز (2/69) 304 (7/70) 493 (2/70) 797 دارد (7/36) 161 (7/38) 270 (9/37) 431 ندارد سرفه (3/63) 278 (3/61) 427 (1/62) 705 دارد (1/35) 154 (5/39) 275 (8/37) 429 ندارد تنگی نفس (9/64) 285 (5/60) 422 (2/62) 707 دارد (3/79) 348 (63) 439 (3/69) 787 ندارد ضعف عمومی (7/20) 91 (37) 258 (7/30) 349 دارد (9/85) 377 (72) 502 (4/77) 789 ندارد درد و کوفتگی (1/14) 62 (28) 195 (6/22) 257 دارد (7/95) 420 (1/96) 670 (96) 1090 ندارد گیجی یا تحریک‌پذیری (3/4) 19 (9/3) 27 (4) 46 دارد (1/78) 343 (1/85) 593 (4/82) 936 ندارد گلودرد (9/21) 96 (9/14) 104 (6/17) 200 دارد (3/97) 427 (3/94) 657 (4/95) 1084 ندارد آبریزش بینی (7/2) 12 (7/5) 40 (6/4) 52 دارد (3/97) 427 (1/95) 663 (96) 1090 ندارد اسهال (7/2) 12 (9/4) 34 (4) 46 دارد (4/89) 393 (9/86) 606 (9/87) 999 ندارد تهوع و استفراغ (5/10) 46 (1/13) 91 (1/12) 137 دارد (9/77) 342 (1/82) 572 (5/80) 914 ندارد سردرد (1/22) 97 (9/17) 125 (5/19) 222 دارد (4/83) 366 (2/89) 622 (87) 988 ندارد درد قفسه صدری (6/16) 73 (8/10) 75 (13) 148 دارد (95) 417 (4/95) 665 (2/95) 1082 ندارد دل‌درد (5) 22 (6/4) 32 (8/4) 54 دارد (92) 404 (1/92) 642 (1/92) 1046 ندارد درد مفاصل (8) 35 (9/7) 55 (9/7) 90 دارد (2/98) 431 (6/98) 687 (4/98) 1118 ندارد سمع غیرطبیعی ریه - رال - ویز (8/1) 8 (4/1) 10 (6/1) 18 دارد (2/87) 383 (2/78) 545 (8/81) 929 ندارد یافته‌های غیرطبیعی رادیوگرافی سینه (5/12) 55 (8/21) 152 (2/18) 207 دارد (5/99) 439 (6/99) 694 (6/99) 1131 ندارد تشنج (5/0) 2 (4/0) 3 (4/0) 5 دارد (3/99) 436 (100) 697 (7/99) 1133 ندارد کما (7/0) 3 0 (3/0) 3 دارد (1/99) 435 (1/99) 691 (1/99) 1126 خیر حاملگی (9/0) 4 (9/0) 6 (9/0) 10 بلی (3/79) 348 (8/76) 535 (7/77) 883 ندارد قلبی عروقی (7/20) 91 (2/23) 162 (3/22) 253 دارد (9/90) 399 (9/82) 578 (86) 977 ندارد دیابت (1/9) 40 (1/17) 119 (14) 159 دارد (3/99) 436 (7/99) 695 (7/99) 1133 ندارد بیماری کبدی (7/0) 3 (3/0) 2 (3/0) 3 دارد (6/96) 424 (8/95) 668 (1/96) 1092 ندارد بیماری کلیوی (4/3) 15 (2/4) 29 (9/3) 44 دارد (5/97) 428 (7/97) 681 (6/97) 1109 ندارد بیماری مزمن عصبی (5/2) 11 (3/2) 16 (4/2) 27 دارد (7/89) 394 (7/92) 646 (5/91) 1040 ندارد بیماری مزمن ریوی (3/10) 45 (3/7) 51 (5/8) 96 دارد (7/97) 439 (98) 683 (9/97) 1112 ندارد بدخیمی (3/2) 10 (2) 14 (1/2) 24 دارد (97) 426 (95) 662 (8/95) 1088 ندارد تماس با حیوانات (3) 13 (5) 35 (2/4) 48 دارد 0 (1/0) 1 (1/0) 1 افغانی ملیت (100) 439 (9/99) 696 (9/99) 1135 ایرانی (9/46) 206 (1/46) 321 (6/46) 529 زن جنس (1/53) 233 (9/53) 376 (4/53) 607 مرد (6/1) 7 (3) 21 (5/2) 28 خارج از استان استان محل سکونت (4/98) 432 (97) 676 (5/97) 1108 چهارمحال و بختیاری (3/15) 67 (7) 49 (2/10) 116 بله درمان تهویه مکانیکی (7/84) 372 (93) 648 (8/89) 1020 خیر (8/99) 438 (7/99) 695 (6/99) 1131 ندارد بیماری ضعیف ایمنی (2/0) 1 (3/0) 2 (3/0) 3 دارد 0 (8/14) 65 (5/6) 45 (7/9) 110 25-0 (9/39) 175 (1/33) 231 (7/35) 406 50-26 گروه‌های سنی (2/29) 128 (2/43) 301 (8/37) 429 75-51 (2/16) 71 (2/17) 120 (8/16) 191 76 سال و بیشتر بررسی فراوانی انواع رژیم‌های درمانی حمایتی، آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در بیماران محتمل و قطعی کووید 19 در این مطالعه مشاهده شد که از کل بیماران، 409 مورد(36%) درمان آنتی‌بیوتیکی ، 515 مورد(3/45%) درمان ضدویروسی و 212 مورد(7/18 % ) از بیماران درمان‌های حمایتی را دریافت نموده‌اند. بااین‌وجود موارد قطعی نسبت به موارد محتمل بیماری با نسبت بیشتری درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که نسبت دریافت درمان‌های حمایتی در افراد محتمل بیش از موارد قطعی می‌باشد(جدول شماره 2). جدول شماره 2: توزیع رژیم‌های درمانی آنتی‌بیوتیکی ، ضدویروسی و حمایتی در موارد قطعی ، محتمل و کل بیماران گروه نوع درمان تعداد درصد موارد قطعی درمان آنتی‌بیوتیکی 258 37 درمان ضدویروسی 354 8/50 درمان حمایتی 85 2/12 کل 697 100 موارد محتمل درمان آنتی‌بیوتیکی 151 4/34 درمان ضدویروسی 161 7/36 درمان حمایتی 127 9/28 کل 439 100 کل موارد درمان آنتی‌بیوتیکی 409 36 درمان ضدویروسی 515 3/45 درمان حمایتی 212 7/18 کل 1136 100 بررسی فراوانی انواع رژیم‌های درمانی حمایتی، آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در موارد مرگ‌ومیر محتمل و قطعی ناشی از کووید ۱۹ در استان چهارمحال و بختیاری در این مطالعه مشاهده شد که از کل موارد مرگ‌ومیر موجود در مطالعه که برابر با 134 مورد (72 % در موارد قطعی و 28% در موارد محتمل)می‌باشد، 60 مورد(8/44%) درمان آنتی‌بیوتیکی ، 50 مورد(3/37%) درمان ضدویروسی و 24 مورد(9/17 % ) از بیماران درمان‌های حمایتی را دریافت نموده‌اند. بااین‌وجود در بیماران فوت‌شده با تشخیص قطعی بیماری نسبت به موارد فوت‌شده با تشخیص محتمل ، نسبت بیشتری از بیماران درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که نسبت دریافت درمان‌های حمایتی در افراد فوت‌شده با تشخیص محتمل بیش از موارد قطعی می‌باشد(جدول شماره 3). جدول شماره 3: توزیع رژیم‌های درمانی آنتی‌بیوتیکی ، ضدویروسی و حمایتی در موارد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری گروه نوع درمان تعداد درصد موارد قطعی درمان آنتی‌بیوتیکی 49 5/50 درمان ضدویروسی 39 2/40 درمان حمایتی 9 3/9 کل 97 100 موارد محتمل درمان آنتی‌بیوتیکی 11 7/29 درمان ضدویروسی 11 7/29 درمان حمایتی 15 5/40 کل 37 100 کل موارد درمان آنتی‌بیوتیکی 60 8/44 درمان ضدویروسی 50 3/37 درمان حمایتی 24 9/17 کل 134 100 بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی با پیامد بیماری در کل موارد بستری در بیمارستان و موارد فوت‌شده ناشی از بیماری در بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با پیامد بیماری در بیماران محتمل و قطعی کووید ۱۹ مشاهده شد که اگرچه از کل بیماران 36% درمان آنتی‌بیوتیکی ، 3/45 % از بیماران درمان‌های ضدویروسی و 7/18% از بیماران درمان‌های حمایتی را دریافت نموده‌اند، بااین‌وجود نسبت بیشتری از بیماران بهبودیافته (4/46%) در برابر بیماران فوت‌شده(3/37%) درمان‌های ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که در افراد فوت‌شده نسبت بیشتری از بیماران(8/44%) درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را در مقایسه با بیماران بهبودیافته(8/34%) دریافت نموده‌اند. بااین‌وجود ارتباط مشاهده‌شده بین پیامد بیماری و نوع رژیم‌درمانی دریافت در کل بیماران(موارد محتمل و قطعی ) ازنظر آماری معنی‌دار نبود(066/0 = P.value). جهت کنترل نقش مخدوش کنندگی سن، ارتباط بین نوع رژیم درمانی و پیامد بیماری در گروه های سنی به طور مجزا مورد بررسی قرار گرفت، در این بررسی مشاهده شد که در گروه سنی کمتر از 25 سال (583/0 = P.value)، گروه سنی 50-26 سال (286/0 = P.value)، گروه سنی 75-51 سال (072/0 = P.value) و گروه سنی 76 سال و بیشتر (021/0 = P.value) می باشد. بنابراین با تطبیق سن ارتباط بین رژیم درمانی و پیامد بیماری در گروه سنی 76 سال و بیشتر معنی دار است. به‌طور مشابه ای در گروه بیماران قطعی نیز نسبت بیشتری از بیماران بهبودیافته (5/52%) در برابر بیماران فوت‌شده(2/40%) درمان‌های ضدویروسی را دریافت نموده‌اند، این در حالی است که در افراد فوت‌شده نسبت بیشتری از بیماران(5/50%) درمان‌های آنتی‌بیوتیکی را در مقایسه با بیماران بهبودیافته(8/34%) دریافت نموده‌اند. در این گروه از بیماران ارتباط مشاهده‌شده بین پیامد بیماری و نوع رژیم‌درمانی دریافتی ازنظر آماری معنی‌دار بود(012/0 = P.value). به نظر می‌رسد علت بیشتر بودن دریافت درمان‌های آنتی‌بیوتیکی در بیماران فوت‌شده بیشتر بودن درگیری ریه در این گروه از بیماران می‌باشد(جدول شماره 4). جدول شماره 4: بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با پیامد بیماری در بیماران محتمل و قطعی کووید ۱۹ در استان چهارمحال و بختیاری گروه پیامد بیماری آنتی‌بیوتیک ضدویروس حمایتی کل P.value قطعی بهبودی (8/34) 209 (5/52) 315 (7/12) 76 600 012/0 فوت (5/50) 49 (2/40) 39 (3/9) 9 97 کل (37) 258 (8/50) 354 (2/12) 85 697 محتمل بهبودی (8/34) 140 (3/37) 150 (9/27) 112 402 263/0 فوت (7/29) 11 (7/29) 11 (5/40) 15 37 کل (4/34) 151 (7/36) 161 (9/28) 127 439 کل بیماران بهبودی (8/34) 349 (4/46) 465 (8/18) 188 1002 066/0 فوت (8/44) 60 (3/37) 50 (9/17) 24 134 کل (36) 409 (3/45) 515 (7/18) 212 1136 در ادامه تجزیه‌وتحلیل‌های مطالعه با توجه به اهمیت درمان‌های ضدویروسی و آنتی‌بیوتیکی در بیماران مبتلابه کووید19، صرفاً در بیماران دریافت‌کننده این درمان‌ها در نظر گرفته‌شده است. بررسی ارتباط بین جنسیت و رژیم‌درمانی در کل موارد بستری در بیمارستان در بررسی ارتباط بین جنسیت و نوع رژیم‌درمانی در بیماران بستری در بیمارستان ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشد (250/0 = P.value). همچنین در بررسی ارتباط بین رژیم‌های درمانی موردنظر با جنسیت در بیماران با تشخیص قطعی (387/0 = P.value) و محتمل (448/0 = P.value) نیز ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشد(جدول شماره 5). جدول شماره 5: بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با جنسیت در بیماران محتمل و قطعی کووید ۱۹ گروه جنسیت آنتی‌بیوتیک ضدویروس کل P.value قطعی زنان (5/40) 133 (5/59) 195 328 387/0 مردان (44) 125 (56) 159 284 کل (2/42) 258 (8/57) 354 612 محتمل زنان (4/46) 77 (6/53) 89 166 448/0 مردان (7/50) 74 (3/49) 72 146 کل (4/48) 151 (6/51) 161 312 کل بیماران زنان (5/42) 210 (5/57) 284 494 250/0 مردان (3/46) 199 (7/53) 231 430 کل (3/44) 409 (7/55) 515 924 بررسی ارتباط بین جنسیت و رژیم‌درمانی در موارد فوت‌شده ناشی از بیماری در بررسی ارتباط بین جنسیت و نوع رژیم‌درمانی در بیماران فوت‌شده ارتباط آماری معنی‌داری مشاهده نشد(360/0 = P.value)، در بررسی این ارتباط در بیماران فوت‌شده بر اساس تشخیص بیماری در گروه قطعی (471/0 = P.value) و گروه محتمل (375/0 = P.value)نیز ارتباط معنی‌داری مشاهده نشد(جدول شماره 6). جدول شماره 6: بررسی ارتباط بین نوع رژیم‌درمانی تجویزشده با جنسیت در بیماران فوت‌شده گروه جنسیت آنتی‌بیوتیک ضدویروس کل P.value قطعی زنان (7/52) 29 (3/47) 26 55 471/0 مردان (6/60) 20 (4/39) 13 33 کل (7/55) 49 (3/44) 39 88 محتمل زنان (5/37) 3 (5/62) 5 8 375/0 مردان (1/57) 8 (9/42) 6 14 کل (50) 11 (50) 11 22 کل بیماران زنان (8/50) 32 (2/49) 31 63 360/0 مردان (6/59) 28 (4/40) 19 47 کل (5/54) 60 (5/45) 50 110 بررسی ارتباط بین خصوصیات دموگرافیک ، بالینی، آزمایشگاهی و اپیدمیلوژیک بیماران با رژیم های ‌درمانی دریافتی در موارد بستری در بیمارستان در بررسی ارتباط بین دریافت درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در کل بیماران با شهرستان محل سکونت(001/0 ≥ P.value)، دریافت تهویه مکانیکی(048/0 = P.value)،تب و لرز(003/0 = P.value)،سرفه(001/0 ≥ P.value)،تنگی نفس (001/0 ≥ P.value)،ضعف عمومی(008/0 = P.value)،گلودرد(047/0 = P.value)،آبریزش از بینی (002/0 = P.value)،سردرد(02/0 = P.value)، درد مفاصل (037/0 = P.value)، سابقه بیماریهای قلبی و عروقی (006/0 = P.value)،گروه های سنی (001/0 ≥ P.value) مشاهده شد. با این وجود ارتباط معنی داری بین رژیم های درمانی با استان محل سکونت(305/0 = P.value)،درد و کوفتگی (137/0 = P.value)، گیجی و تحریک پذیری (383/0 = P.value)،اسهال (412/0 = P.value)، تهوع و استفراغ(543/0 = P.value)، درد قفسه صدری (109/0 = P.value)، دل درد (087/0 = P.value)، یافته‌های غیرطبیعی رادیوگرافی سینه (245/0 = P.value)،حاملگی (560/0 = P.value)،دیابت (303/0 = P.value)، بیماریهای کلیوی(06/0 = P.value)، سابقه بیماری‌های مزمن عصبی(304/0 = P.value)، بیماریهای ریوی (148/0 = P.value)،بدخیمی(146/0 = P.value)، بستری در ICU (142/0 = P.value)، یافته‌های آزمایشگاهی(محتمل و قطعی) (071/0 = P.value)، علت نمونه گیری مجدد(به درخواست پزشک،نیاز به بررسی بیشتر،نامعلوم) (461/0 = P.value) مشاهده نشد. بررسی ارتباط بین خصوصیات دموگرافیک ، بالینی، آزمایشگاهی و اپیدمیلوژیک بیماران با رژیم های ‌درمانی دریافتی در موارد مرگ و میر در بررسی ارتباط بین دریافت درمان‌های آنتی‌بیوتیکی و ضدویروسی در مواد مرگ و میر با شهرستان محل سکونت(009/0 = P.value)، دریافت تهویه مکانیکی(006/0 = P.value)،سرفه(023/0 = P.value)،سردرد(027/0 = P.value) و یافته‌های غیرطبیعی رادیوگرافی سینه (036/0 = P.value) ارتباط آماری معنی داری مشاهده شد، با این وجود بین رژیم های درمانی با استان محل سکونت(590/0 = P.value)،تب و لرز(536/0 = P.value)، تنگی نفس (538/0 = P.value)،ضعف عمومی(465/0 = P.value)، درد و کوفتگی (490/0 = P.value)، گیجی و تحریک پذیری (242/0 = P.value)، گلودرد(170/0 = P.value)، آبریزش از بینی (570/0 = P.value)،اسهال (455/0 = P.value)، تهوع و استفراغ(260/0 = P.value)، درد قفسه صدری (115/0 = P.value)،دل درد (414/0 = P.value)،درد مفاصل (067/0 = P.value)، سابقه بیماریهای قلبی و عروقی (422/0 = P.value)، دیابت (095/0 = P.value)، بیماریهای کلیوی (601/0 = P.value)، سابقه بیماری‌های مزمن عصبی(818/0 = P.value)،بیماریهای ریوی (449/0 = P.value)،بدخیمی (500/0 = P.value)، بستری در ICU (574/0 = P.value)، یافته‌های آزمایشگاهی(محتمل و قطعی) (632/0 = P.value)، علت نمونه گیری مجدد(به درخواست پزشک،نیاز به بررسی بیشتر،نامعلوم) (560/0 = P.value) و گروه های سنی (984/0 = P.value) ارتباط آماری معنی داری مشاهده نشد.

فایل های پژوهش