پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

در سال های اخیر با توجه به تغییر و تحوالت گسترده در حوزه پژوهش مثل گسترش استفاده از خدمات اطالع رسانی و بانك های اطالعاتی از طریق شبکه های جهانی اینترنت، برگزاری کارگاه های مختلف روش تحقیق و همچنین توجه بیشتر به حقوق بیماران و رعایت مالحظات اخالقی، دستورالعمل و آیین نامه هایی در خصوص چگونگی گذراندن پایان نامه از طریق مسؤولین امر و دانشگاه ها تدوین و به مرحله اجراگذاشته شده است)1 .)نگارش علمی نامناسب می تواند به عنوان یك مانع در ارتباطات علمی محسوب شود)2 .)عمده ترین علت رد مقاالت علوم پزشکی، مسائل مربوط به روش تحقیق و عدم انطباق یافته های تحقیق با بحث و نتیجه گیری ذکر شده است)3 .)در این میان برخی مقاالت، بخش روش ها )Methods ) را به عنوان مهمترین بخش یك مقالهپژوهشی شناختهاند زیرا اطالعات الزم جهت تعیین اعتبار)Validity ) مطالعه و قضاوت در مورد آن را فراهم می آورد)4 .)این بخش باید به حد کافی کامل باشد تا محققین دیگر نیز بتوانند مطالعه مورد نظر را تکرار نمایند و احتماال به همان نتایج برسند)6-4.) پایان نامه های دانشجویی جزئی از آثار پژوهشی دانشگاه ها محسوب می گردند و به عنوان ابزاری تحقیقاتی، قدرت ابتکار و خالقیت علمی دانشجو را بر می انگیزد تا در راستای حل مشکالت علمی، درمانی و بهداشتی جامعه گام بردارند)7 .)با توجه به اهمیت بخش روش ها و اصول نگارش صحیح آنها در پایان نامه ها و اینکه تا کنون مطالعه ای درباره میزان رعایت اصول صحیح متدولوژی پایان نامه ها در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام نشده است، بر آن شدیم که چگونگی نگارش روش کار پایان نامه های کلیه رشته های دانشگاه علوم پژشکی شهرکرد در طی پنج سال اخیر را با استفاده های چك لیست های معتبر بررسی کنیم. این مطالعه از نوع مقطعی بود که به منظور ارزیابی اصول نگارش صحیح روش کار در پایان نامه های پنج سال اخیر )1395 - 1390 )دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در سال 1396 انجام 3 شد. کل پایان نامه های دوره دکترای عمومی، دستیاری و علوم پایه از سال 1390 تا 95 به روش سرشماری)348مطالعه( وارد این مطالعه شدند. حدود 60 %طراحی مطالعه در پایان نامه ها از نوع کارازمایی بالینی و 40 %از نوع مطالعه مشاهده ای بود. نیمی از پایان نامه های اجرا شده فاقد استاد مشاور و همکار 1 آماری یا اپیدمیولوژیست بودند. میانگین و انحراف معیار کل نمره کسب شده از چك لیست ،CONSORT 1/8 ± 38/45 و از پرسش نامه 2 STROB ،7 ± 95/23 بود. مشکالتی مانند توصیف طراحی مطالعه و میزان تخصیص گروه ها و تصادفی سازی، دستورالعمل نحوه توقف مطالعه، نحوه برخورد با داده های گمشده و علل انها و منابع بالقوه تورش در مطالعات کارازمایی بالینی در غالب پایان نامه ها وجود داشت. در اکثریت آنها به معیارهای ورود و خروج، نوع مداخله، شیوه ارزیابی متغیرها و نحوه جمع اوری داده ها به صورت مطلوب اشاره شده بود. 1/2 % پایان نامه ها شرایط غیر قابل قبول )نمره کسب شده از چك لیست کمتر از 4 ،)2/48 % پایان نامه ها شرایط ضعیف ) نمره کسب شده از چك لیست بین 4 تا 7 )و 7/49 % نمره بیشتر از 7 کسب و شرایط متوسطی از لحاظ متدولوژی داشتند. هیچ کدام از پایان نامه های بررسی شده شرایط قابل قبول )کسب حداقل 75 %نمرات چك لیست های مورد استفاده( را از لحاظ متدولوژی نداشتند. نتایج نشان داد که انجام مطالعه در فصل بهار، پایان نامه در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد و استادیار بودن درجه علمی استاد راهنمای پایان نامه و داشتن مشاور آماری یا اپیدمیولوژیست رابطه آماری مستقیم و معنی داری با کیفیت بهتر در روش کار پایان نامه ها دارند ) 05 > ./P .)بخشی از مشکالت مذکور به دلیل عدم آشنایی پژوهشگران و نویسندگان در خصوص نوشتن جزئیات الزم برای یك مطالعه است که عالوه بر برنامه ریزی کارگاه ها برای آنها، داوران نیز بایستی با این معیارها آشنا و توانمند گردند.

خلاصه نتایج حاصله

کل پایان نامه های دوره دکترای عمومی، دستیاری و علوم پایه از سال 1390 تا 95 به روش سرشماری)348مطالعه( وارد این مطالعه شدند. حدود 60 %طراحی مطالعه در پایان نامه ها از نوع کارازمایی بالینی و 40 %از نوع مطالعه مشاهده ای بود. نیمی از پایان نامه های اجرا شده فاقد استاد مشاور و همکار 1 آماری یا اپیدمیولوژیست بودند. میانگین و انحراف معیار کل نمره کسب شده از چك لیست ،CONSORT 1/8 ± 38/45 و از پرسش نامه 2 STROB ،7 ± 95/23 بود. مشکالتی مانند توصیف طراحی مطالعه و میزان تخصیص گروه ها و تصادفی سازی، دستورالعمل نحوه توقف مطالعه، نحوه برخورد با داده های گمشده و علل انها و منابع بالقوه تورش در مطالعات کارازمایی بالینی در غالب پایان نامه ها وجود داشت. در اکثریت آنها به معیارهای ورود و خروج، نوع مداخله، شیوه ارزیابی متغیرها و نحوه جمع اوری داده ها به صورت مطلوب اشاره شده بود. 1/2 % پایان نامه ها شرایط غیر قابل قبول )نمره کسب شده از چك لیست کمتر از 4 ،)2/48 % پایان نامه ها شرایط ضعیف ) نمره کسب شده از چك لیست بین 4 تا 7 )و 7/49 % نمره بیشتر از 7 کسب و شرایط متوسطی از لحاظ متدولوژی داشتند. هیچ کدام از پایان نامه های بررسی شده شرایط قابل قبول )کسب حداقل 75 %نمرات چك لیست های مورد استفاده( را از لحاظ متدولوژی نداشتند. نتایج نشان داد که انجام مطالعه در فصل بهار، پایان نامه در مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد و استادیار بودن درجه علمی استاد راهنمای پایان نامه و داشتن مشاور آماری یا اپیدمیولوژیست رابطه آماری مستقیم و معنی داری با کیفیت بهتر در روش کار پایان نامه ها دارند ) 05 > ./P .)

فایل های پژوهش