پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

مقدمه و بیان مسئله تعارضات و دلزدگی زناشویی بین فردی، به اندازه¬ی روابط اجتماعی، فراگیر وگسترده اند . از این رو تجربه¬ی سطوح مختلفی از تعارض، اختلاف نظر و رنجش در تعاملات یک زوج، امری بدیهی و غیر قابل اجتناب است.(1 ) و آنچه در این امر مهم است مقابله با تعارض است.(2) اگر تعارض به طور کارآمد اداره شود، از سکون و رکودارتباط جلوگیری کرده و در زوجین، مهارتهای مثبت و کارآمد منطبق با رویدادهای فشارزا ایجاد می¬کند، حتی یادگیری این رویکرد انطباقی، می تواند فرد را در مقابل دیگر رویدادهای فشارزای زندگی، هم، مقاوم¬تر کند(3)ولی اگر تعارض بطور ضعیفی اداره شود؛ موجب تخریب زندگی زناشویی شده و اثرات زیان آوری بر سلامت فیزیکی وهیجانی زوجین به جا می گذارد (4 ) و می تواند موجب ایجاد دامنه ای از مشکلات رفتاری و هیجانی کودکانی شود که در معرض تعارضات و دلزدگی زناشویی والدین هستند. (5). گاتمن و همکاران معتقدند با تحلیل ارتباط یک زوج می توان احتمال به بن بست رسیدن ازدواج و رسیدن به طلاق را پیش بینی کرد. بسیاری از اندیشمندان معتقدند که شیوه ی مقابله با تعارض، اکتسابی است و می توان آنرا تغییر داد.( 6) از این رو می توان با فراهم نمودن فرصت¬های آموزشی و راهبردی جدید به زوجین کمک کرد تا شیوه های مخرب وناکارآمد مقابله با تعارض خود را تغییر دهند و شیوه های کارآمدتری به کار گیرند. مطابق با بررسی ها بسیاری از تعارضات در زندگی ناشی از عدم مهارت های زندگی میباشد. به ویژه د دنیای حاضر با روند تغییراتی که به نسبت گذشته در زندگی افراد شکل گرفته است عدم توجه به این مسئله میتواند ایجاد تعارض و مشکل نماید. تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی که حاصل تکامل طبیعی فرهنگ ها، رشد و پیشرفت تکنولوژی، دسترسی به انواع اطلاعات و فروریختن مرزهای فرهنگی و اجتماعی است. زندگی انسان امروزی را با چالش های فراوانی روبرو ساخته است. امروزه همگام با توسعه زندگی شهر نشینی و فرآیند صنعتی شدن فزاینده کشورهای در حال توسعه، آموزش و تربیت کودکان به نحو فزاینده ای از خانواده ها به نهادهای آموزشی سپرده میشود و این در حالی است که همواره جهت گیری آموزشی این نهادها بر ارائه اطلاعات و دانش معطوف بوده است و به همین دلیل کودکان و نوجوانان ما از یادگیری مهارت هایی که در زندگی روزمره به آنها نیاز دارند محروم هستند(7) میتوان مطابق با مطالعات صورت گرفته بسیاری از این محرومیتها و مشکلات حاصل از دنیای حاضر را در سایه آموزش مهارت های زندگی کاهش داد. یکی از این مهارتها که گاها در زندگی زناشویی شاهد آن هستیم خشم میباشد. خشمی که علاوه بر تاثیرات حاصل بر روی زوجین میتواند تاثیر الگو گیری ناکارآمد را نیز بر روی کوکان داشته باشد و آنها را گرفتار بسیاری از آسیب های اجتماعی نماید. بنابراین از آنجا که خشم مقدمه پرخاشگری است شناسایی و مهار خشم و ابراز رنجش به شیوه ای جامعه پسندانه و غیر پرخاشگرانه ضروری بنظر میرسد.(8) همچنین از انجا که کودکان قابلیت تغییر پذیری بیشتری را در اتخاذ رفتارهای جدید دارند و نیز با عنایت به آنکه نقش کودکان مطابق با پژوهش های صورت گرفته (9) ثابت شده است که می¬توانند تاثیرات چشمگیری بر رفتارهای ناشایست والدین داشته باشند. از اینرو در این پژوهش نیز سعی می¬گردد با بهره گیری از قابلیت، شیرینی و جذابیت کلام کودکان بهره گرفته و با طراحی پکیج آموزشی مهارت کنترل خشم ویژه کودکان علاوه بر اموزش مهارت خشم در کودکان با آموزش های لازم توانایی کاهش خشونت در خانواده را نیز فرا گیرند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر مطالعه آموزش کنترل خشم به کودکان 5-7 پیش دبستانی در کاهش پرخاشگری کودکان و والدین می باشد. سابقه طرح و بررسی متون : بالوئی(1393) در پژوهش خود با عنوان ﺍﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻣﻬﺎﺭﺗﻬﺎﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮﯼ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮ ﭘﯿﺶ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺷﻮﺵ ﺩﺍﻧﯿﺎﻝ ﺑﻮﺩ. ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺁﻣﺎﺭﯼ ﺩﺭﺍﯾﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻠﯿﻪ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮ ﭘﯿﺶ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺷﻮﺵ ﺩﺍﻧﯿﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1392ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﮐﺴﺐ ﻧﻤﺮﺍﺕ ﺑﺎﻻ ﺩﺭ ﻣﻘﯿﺎﺱ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮﯼ ﭘﯿﺶ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﺵ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮﯼ ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﺗﻌﺪﺍﺩ 40 ﻧﻔﺮ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺩﺭ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﺁﺯﻣﺎﯾﺶ ﻭﮐﻨﺘﺮﻝ )ﻫﺮﮔﺮﻭﻩ 20 ﻧﻔﺮ( ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻧﺪ. ﻃﺮﺡ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺁﺯﻣﺎﯾﺸﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﭘﯿﺶ ﺁﺯﻣﻮﻥ – ﭘﺲ ﺁﺯﻣﻮﻥ ﺑﺎ ﮐﺮﻭﻩ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﺑﻮﺩ. ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﯿﺮﯼ ﻣﻘﯿﺎﺱ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮﯼ ﭘﯿﺶ ﺩﺑﺴﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻣﻬﺎﺭﺗﻬﺎﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮﯼ ﮐﻼﻣﯽ- ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ، ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮﯼ ﺑﺪﻧﯽ- ﺗﻬﺎﺟﻤﯽ، ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮﯼ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﯼ ﻭ ﺧﺸﻢ ﺗﮑﺎﻧﺸﯽ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ.÷(10) جنگی(1393) در پژوهش خود با عنوان اثربخشی نقاشی¬درمانی در کاهش پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال سلوک با پژوهشی از نوع ¬نیمه¬آزمایشی (طرح پیش¬آزمون-پس¬آزمون با گروه کنترل) نشان داد. نمونه آماری شامل 30 کودک مبتلا به اختلال سلوک بود که با استفاده از روش نمونه¬گیری در دسترس از بین کلیه دانش‌آموزان 12-8 ساله مبتلا به اختلال سلوک که در سال تحصیلی 93-1392 در شهر پارس¬آباد مشغول به تحصیل بودند، انتخاب شدند. سپس نمونه‌ها با روش تصادفی ساده به دو گروه مساوی آزمایش و کنترل تقسیم شدند. آزمون¬ هوشی ریون، پرسشنامه علایم مرضی کودکان و آزمون پرخاشگری آیزنک، ابزارهای مورد استفاده جهت گردآوری اطلاعات بودند. گروه آزمایشی طی 12 جلسه تحت نقاشی¬درمانی قرار گرفتند و هر جلسه 40 دقیقه به طول می‌انجامید. جهت تحلیل داده¬ها، از آزمون¬ آماری تحلیل کوواریانس یک-راهه و آزمون t استفاده شد: نتایج آزمون t نشان داد که از لحاظ میزان پرخاشگری بین دو گروه آزمایش و کنترل در مرحله پیش¬آزمون تفاوت معناداری وجود ندارد. تحلیل کواریانس نیز نشان داد که نمرات پرخاشگری در گروه آزمایش در مرحله پس‌آزمون و مرحله پیگیری نسبت به گروه کنترل به‌طور معنا¬داری کاهش یافته است. (11) شکوهی(1392) در پژوهش خود با عنوان ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺪاﺧﻼت ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ رﻓﺘـﺎری ﺑـﺮ ﻛﻨﺘـﺮل ﺧﺸﻢ داﻧﺶآﻣﻮزان دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻲ. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺛﺮﺑﺨﺸﻲ آﻣﻮزش ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ - رﻓﺘﺎری ﺑﺮ ﺻﻔﺖ و اﺑﺮاز ﺧﺸﻢ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه . اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻮع ﭘﮋوﻫﺶ اﺳﺖ ﻫﺎی ﺷﺒﻪ آزﻣﺎﻳﺸﻲ .آزﻣﻮدﻧﻲ داﻧﺶ 30 ﻫﺎی اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ را ﻧﻔﺮ از آﻣﻮزان دﺧﺘﺮ ﭘﺎﻳﻪ دوم دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻣﺪرﺳﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﺗﺸﻜﻴﻞ دادﻧﺪ ﻛﻪ داوﻃﻠﺐ ﺷﺮﻛﺖ در ﻛﺎرﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﮔﻴﺮی در دﺳﺘﺮس اﻧﺘﺨﺎب . اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد آزﻣﻮدﻧﻲ در دو ﮔﺮوه ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻳﻜﺴﺎن آﻣﻮزش ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺧﺸﻢ را ﺑﻪ ﻣﺪت ﻫﻔﺖ ﺟﻠﺴﻪ)ﻫﻔﺘﻪا ﻳ ی ﻚ ﺑﺎر ( ودر ﺟﻠﺴ ﺎت دو ﺳﺎﻋﺘﻪ، ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ. ﺣﺎﻟﺖ اﺑﺰار ﭘﮋوﻫﺶ، ﺳﻴﺎﻫﻪ ﺧﺸﻢ - ﺻﻔﺖ اﺳﭙﻴﻠﺒﺮﮔﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺒﻞ و ﭘﺲ از آﻣﻮزش ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ داﻧﺶ ﺗﻜ آﻣﻮزان ﺷﺪ ﻤﻴﻞ . ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﺗﺤﻠﻴﻞ وارﻳﺎﻧﺲ ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﻴﺮی ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻓﺰاﻳﺶﻣﻌﻨﺎدار اﺳﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ دروﻧﻲ در ﮔﺮوه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﺲ از ﻃﻲ دوره آﻣﻮزﺷﻲ . ﻟﺬا ﻣﻲ ﺗﻮان اذﻋﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ روش ﻣﺪاﺧﻠﻪ - ﻣﻲ رﻓﺘﺎری، ﺗﻮان ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ.(12) حسنوند(1392)در پژوهش خود با عنوان اثربخشی آموزش مهارت های مدیریت خشم بر اضطراب اجتماعی و مهارت های خودنظم دهی خشم در پسران مضطرب اجتماعی شهرستان دره شهر اجرا شد. روش تحقیق، شبه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش تمام دانش آموزان پسر سال اول و دوم دبیرستانی (527 نفر) در سال تحصیلی 90-1389 بودند. مطالعه حاضر بر روی 32 نفر از دانش آموزان که نمره آنان در آزمون سیاهه فوبیای اجتماعی (SPIN) بیشتر از دیگران بود، اجرا شد. نمونه با توجه به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و سپس به طور تصادفی به دو گروه گواه و آزمایش تقسیم شدند. ابزار پژوهش سیاهه فوبیای اجتماعی و پرسشنامه صفت حالت بیان خشم برای دو گروه به صورت پیش آزمون و پس آزمون اجرا گردید. برنامه آموزش مدیریت خشم در ده جلسه 90 دقیقه ای به صورت هفتگی برگروه آزمایش اعمال گردید. نتایج نشان داد، اضطراب اجتماعی در گروه آزمایش، در مقایسه با گروه گواه، به طور معناداری کاهش، ولی مهارت های خود نظم دهی خشم به طور معناداری افزایش یافته است (P<0.05). همچنین نتایج پژوهش نشان داد که آموزش مدیریت خشم، مهارت های خودنظم بخشی خشم را افزایش، ولی اضطراب اجتماعی را کاهش می دهد.(13) سلطانعلی(1391) در پژوهش خود با عنوان تاثیر آموزش مهارت های مدیریت خشم در کاهش تعارضات زناشویی بر روی 20 زوج، که حداقل دو سال از ازدواج آنها گذشته و دارای فرزند نیز بودند با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین جامعه تحقیق انتخاب و به شیوه تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. قبل از اجرای آموزش (ارایه متغیر آزمایشی) دو گروه با استفاده از پرسشنامه تعارضات زناشویی مورد پیش آزمون قرار گرفتند. سپس، گروه آزمایشی به مدت 8 جلسه 1.5 ساعته تحت آموزش مهارت های مدیریت خشم قرار گرفتند. دو هفته پس از انجام مداخله، مجددا هر دو گروه با استفاده از پرسشنامه تعارضات زناشویی مورد پس آزمون قرار گرفتند. نتایج t تست گروه های مستقل و تحلیل واریانس چند متغیری (مانوا) بر روی تفاضل نمره های پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که زوج های گروه های آزمایش در مقایسه با گروه گواه از لحاظ 7 خرده مقیاس پرسشنامه تعارضات زناشویی در سطح 0.05 کاهش معنی داری را نشان دادند.(14) نویدی(1386) در پژوهش خود با عنوان اثرات اجرای یک برنامه آموزش مدیریت خشم در مهارت های خود نظم دهی خشم پسران دبیرستانی ابتدا برای آزمودن تاثیرات آموزش مدیریت خشم بر مهارت های خود نظم دهی خشم، 170 دانش آموز پایه های دوم و سوم یک دبیرستان به پرسشنامه STAXI-2 به عنوان یک ابزار سرندی پاسخ دادند. افرادی که بر اساس نمره های این آزمون در رتبه درصدی 75 و بالاتر قرار گرفتند، به عنوان کسانی که در زمینه مدیریت خشم، ضعف اساسی دارند از جمعیت عادی تفکیک و به عنوان گروه هدف تعیین شدند و از میان آنها 32 نفر به طور تصادفی انتخاب و به همان شیوه در دو گروه آزمایشی و کنترل گمارده شدند. همچنین، گروه های آزمایش و کنترل به شیوه تصادفی تعیین شدند. آنگاه از آزمودنی های هر دو گروه، ارزیابی های پیش از مداخله آزمایشی به عمل آمد. در گام بعدی، برنامه آموزش مدیریت خشم به عنوان عامل آزمایشی یا متغیر مستقل، در طی سه ماه و نیم و در قالب 14 جلسه 90 دقیقه ای، برای 16 عضو گروه آزمایش ارایه شد، در حالی که اعضای گروه کنترل به برنامه عادی خود ادامه می دادند. بعد از اعمال متغیر آزمایشی، ارزیابی های پس از مداخله برای اعضای هر دو گروه انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، تحلیل کوواریانس و آزمون t برای مقایسه میانگین های دو گروه مستقل به کار برده شدند. در تحلیل کوواریانس، از اندازه های پیش آزمون به عنوان متغیر همپراش استفاده شد و برای استفاده از آزمون t، اختلاف نمره های پیش آزمون و پس آزمون برای هر یک از آزمودنی ها، در هر یک از مقیاس ها و خرده مقیاس های ناظر بر متغیرهای وابسته تعیین شد. سپس، میانگین نمره های اختلاف (D) برای هر گروه محاسبه شدند و برای مقایسه میانگین های گروه های آزمایش و کنترل، آزمون t به کار رفت. یافته های پژوهش حاضر، بر موثر بودن مداخله آزمایشی دلالت دارند و نشان می دهند که بر اثر اجرای برنامه آموزش مدیریت خشم، مهارت های آزمودنی ها در زمینه مدیریت خشم، افزایش می یابد.(15) طرح کرامت،1389: این طرح نیز با هدف آموزش مهارت های دینی و زندگی به دانش آموزان ابتدایی توانسته است گام بلندی در ارتقای خصایص اخلاقی و دینی و خودشناسی کودکان بردارد.(16) طرح همیاران پلیس،1386 این طرح به عنوان یک طرح جهانی ثبت گردیده است. با استفاده از کودکان تلاش نموده است تا کودکان را نسبت به مسئولیت پذیری رفتاری و ایجاد روحیه تعامل و نهادینه نمودن رعایت قوانین رفتاری از کودکی ضمن یادگیری اصول و مقررات رفتاری و نهادینه شدن آن در کودکان با آموزش به کودکان توانسته است مطابق با بازخوردهای خبری(سردار احمدی مقدم و وزیر آموزش و پرورش در همایش طلایه داران فرهنگ ترافیک) به اصلاح رفتار والدین نیز کمک نموده است(17) عربگل(1384)در پژوهش خود با عنوان اثر برنامه آموزش مهارت های زندگی بر عملکرد دانش آموزان سال چهارم دبستان در یک بررسی قبل و بعد، اثر برنامه آموزش مهارت های زندگی بر 26 نفر از دانش آموزان کلاس چهارم یکی از دبستان های ناحیه هشت آموزش و پرورش تهران بر اساس راهنمای مربوط به کودکان دبستانی، بررسی گردید. نمونه گیری به روش در دسترس و از طریق مراجعه به مدرسه محل تحصیل دانش آموزان بود. مهارت ها در سه سطح دانش آموزان، معلمان و والدین به وسیله دو فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان آموزش داده شد. پس از انجام مداخلات و تکمیل پرسشنامه توانایی ها و مشکلات‏ (SDQ)، نتایج قبل و بعد مقایسه شدند. یافته ها: تغییر رو به کاهش نمره شاخص کل مشکلات بعد از مداخله معنی دار بود، ولی در سایر شاخص ها یعنی نشانه های سلوک، هیجانی، بیش فعالی، مشکلات ارتباطی با همسالان و بروز رفتارهای جامعه پسند تفاوت قبل و بعد معنی دار نبود.(18) امی(2010) در مطالعه خود با هدف بررسی رابطه بین قرار گرفتن در معرض خشونت بین قومی، بیان خشم، پذیرش باورهای خشونت آمیز و انجام خشونت زناشویی نوجوانان در نوجوانان مکزیکی با 204 دانش آموز دبستانی (15 تا 17 ساله) نشان داد که کنترل خشم و پذیرش باورهای خشونت، میان روابط میان درگیری های بین دوطرفه و اعمال خشونت عادت کرده است. این نتایج از استفاده از مداخلات مبتنی بر خانواده حمایت می کند که به پذیرش باورهای خشونت و تکنیک های کنترل خشم در نوجوانان مکزیکی کمک می کند.(19) بنایی(1396) در مطالعه خود ا عنوان نقش و اثرگذاری فرهنگ و آموزش مهارت های مدیریت خشم در کاهش خشونت در کانون خانواده، مطالعه موردی: شهر تهران نشان داد آموزش مهارت های مدیریت خشم متناسب با شناخت فرهنگی هر جامعه ای به طور معناداری می تواند سبب کاهش خشونت خشم در زنان گردد. در مرحله پیگیری، هم مداخلات اثرگذاری ماندگار دارد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که اموزش مهارت های مدیریت خشم روش مناسبی بر کاهش خشونت های خانوادگی و در نتیجه افزایش بهبود رضایت زندگی زناشویی و تثبیت فرهنگ خانواده می باشد. این آموزش از طریق تقویت مهارت های رفتاری تنظیم و تغییر کرده و منجر به ایجاد هیجانات مثبت در زنان و این در کاهش خشونت آنان می شود(20) روش اجرا روش اجرا و نوع مطالعه: پژوهش حاضر از نظر نوع، کاربردی- توسعه¬ای است، زیرا برای افزایش کیفیت زندگی به کار می-رود و از نظر روش کارآزمایی بالینی تصادفی ، باگروه کنترل وگروه آزمایش و با طرح آزمایشی پیش آزمون - پس آزمون می¬باشد. چرا که برای بررسی تاثیر اثربخشی روش¬ درمانی بکار گرفته شده در مقایسه با گروه کنترل بکار می¬رود. جامعه پژوهش: این پژوهش دارای یک جامعه آماری است که شامل کلیه¬ی مراجعه کنندگان با پرخاشگری مثبت کودکان و والدین که موافق به همکاری در طرح پژوهشی بودند صورت گرفت. نمونه، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه: از بین کلیه کودکان پیش دبستانی شهر فرخشهر با 30 نمونه به صورت نمونه گیری در دسترس (بر اساس مراجعه کودکان به واحد سلامت روان مرکز جامع سلامت شماره 1 فرخشهر و تشخیص پرخاشگری توسط پزشک و روانشناس بالینی) سپس 30 نفر از کودکان واجد شرایط را به صورت تخصیص تصادفی به دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل تقسیم خواهیم کرد. ملاکهای ورود کودکان عبارتند از: (سن 5-7 سالگی وجود رفتارهای پرخاشگرانه بین کودکان با گزارش مربی و مثبت بودن نمره پرسشنامه پرخاشگری کودکان پیش دبستانی که توسط مربی پیش دبستانی صورت میگیرد. انجام مصاحبه بالینی با والدین و کودک توسط روانشناس بالینی سپس از والدین تست پرخاشگری باس پری گرفته خواهد شد. درصورتی که نمرات و مصاحبه بالینی والدین نیز نشان از پرخاشگری والدین داشته باشد، کودک و والدی که نمرات و مصاحبه تشخیصی پرخاشگری و خشم انها مثبت باشد به عنوان گروه نمونه انتخاب خواهند شد.). ملاکهای خروج() غیبت بیش از یک جلسه و عدم همکاری لازم در خصوص انجام تکالیف خانگی (لازم به ذکر است پایبندی گروه نمونه به مطالب آموزشی با اعتماد به بازخورد افراد و بر اساس انجام تکالیف خانگی و مرور و بازخورد مطالب در ابتدای هر جلسه خواهد بود. همچنین لازم به ذکر است برای جمع آوری داده ها ابتدا پس از انتخاب نمونه 30 کارت به تساوی 15 عدد A ، 15 عدد B تهیه کرده و پس از مخلوط کردن آنها را داخل پاکت بسته ای نگهداری خواهیم نمود سپس به والدین کودکان گفته می شود یک بسته را به تصادف انتخاب کند .سپس بر اساس نوع کارت مداخله مورد نظرصورت می گیرد. در نهایت نمونه ها در دو گروه ( 15 نفر کنترل ، 15نفر آزمایش) تقسیم خواهند شد و گروه آزمایش با شرح توضیحاتی که به والدین گروه آزمایش در خصوص پژوهش و جلسات آموزشی داده خواهد شد. پروتکل آموزشی را آموزش خواهند گرفت..مدت زمان مطالعه 2 ماه می باشد. پس از دو هفته از آخرین جلسه مجدد پرسشنامه ها را بین کلیه نمونه ها توزیع کرده و نتایج را در پیش آزمون و پس آزمون مقایسه مینماییم. لازم به ذکر است گروه کنترل نیز بر اساس اصل پلاسبو در ده جلسه و هر جلسه 2 جلسه با والدین و 8 جلسه کودکان تحت آموزش مهارت بازی درمانی قرار خواهند میگیرند. در اجرای پژوهش پس از انتخاب گروه نمونه برای گروه آزمایش برنامه آموزشی مهارت کنترل خشم برای والدین در دو جلسه 90 دقیقه ای و برای کودکان در 8 جلسه آموزشی و هرجلسه به مدت 60 دقیقه هفته ای دوبار با هماهنگی مسئولین پیش دبستانی و گرفتن رضایت کتبی از والدین صورت خواهد گرفت. وپس از پایان دوره آموزشی با ایجاد فرصت 2 هفته مجدد این تست های ذکر شده گرفته خواهند شد. لازم بذکر است پکیج آموزشی مهارت کنترل خشم با مطالعه کتب، و مقالات متعدد با بهره گیری از نظر اساتید مجرب در قالب ترکیبی بازی، نقاشی، گفتگو و شعر مطابق با علائق کودکان در توجه به مسائل آموزشی طراحی گردیده است. 3-7 روش و ابزار گردآوری داده¬ها روش¬های گردآوری داده¬ها در این پژوهش به دو روش کتابخانه¬ای و روش میدانی قابل تقسیم است. برای برگذاری جلسات درمانی و بررسی اثربخشی درمان¬های ذکر شده از روش میدانی استفاده شده¬است همچنین از روش کتابخانه¬ای مانند مطالعه کتاب¬ها، مقالات، مجلات، طرح¬های پژوهشی و بانک¬های اطلاعاتی اینترنتی برای تدوین و نگارش بخش ادبیات موضوع و مبانی نظری استفاده شده¬است. در پژوهش حاضر از پرسشنامه¬ پرخاشگری باس و پری و پرسشنامه پرخاشگری کودکان پیش دبستانی که ابزار استانداردی که برای ارزیابی متغییر¬های مورد بررسی تدوین شده، تهیه گردیده است روش تجزیه وتحلیل داده ها : داده¬هایی که توسط پرسشنامه جمع¬آوری و طبقه بندی شده¬اند به عنوان منبع اصلی برای کسب معلومات جدید درباره¬ی پدیده مورد مطالعه بکار می¬روند. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده¬ها، ابتدا برای توصیف داده¬ها از جداول و نمودارهای توزیع فراوانی و سپس از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف، آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و دوطرفه و نیز آزمون مقایسه میانگین دو روش درمانی بااستفاده از نرم افزارکامپیوتری Spss21 استفاده شده¬است. معیارهای ورود و خروج: لازم به ذکر است ملاکهای ورود )کودکان سن 5-7 سالگی وجود رفتارهای پرخاشگرانه بین کودکان با گزارش مربی و مثبت بودن نمره پرسشنامه پرخاشگری کودکان پیش دبستانی که توسط مربی پیش دبستانی صورت میگیرد.. لازم به ذکر است که ملاکهای خروج عبارت است از ) غیبت بیش از یک جلسه و عدم همکاری لازم در خصوص انجام تکالیف خانگی) - علی رغم تلاش محقق در کنترل شرایط نمونه گیری و اقدام به گردآوری داده ها در زمان در نظر گرفته برای پژوهش مشغله شرکت کنندگان و وجود اشتغالات ذهنی شرکت کنندگان بر نحوه پاسخگویی به عبارات پرسشنامه موثر بوده باشد که محقق قادر به کنترل آنها نبود. - نکته دیگر ماهیت خود گزارش دهی پرسشنامه ها است و احتمال مشکلاتی در به یاد آوردی نکات مورد پرسش توسط نمونه ها است که با توجه به استاندارد بودن پرسشنامه ها جزء محدودیت های خارج از اختیار پژوهشگر بوده است. یافته ها در این مطالعه که بمنظور اثر بخشی آموزش کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری کودکان و والدین صورت گرفت در مجموع 30 خانواده (والد- کودک) در دو گروه مداخله15 نفر کنترل و آزمایش شرکت داشتند. که در ادامه به نتایج حاصل از پژوهش خواهیم پرداخت. جدول1: فراوانی سن، تحصیلات فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی بدون تحصیلات دانشگاهی 18 60٪ 60٪ تحصیلات دانشگاهی 12 40٪ 100٪ جمع 30 100٪ فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی 25-15 3 10٪ 10٪ 35-26 20 7/66٪ 7/66٪ 45-36 7 3/23٪ 100٪ جمع 30 100٪ فراوانی سن کودک فراوانی درصد فراوانی ارزش درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی 5 سال 2 7/6٪ 6.7 6.7 6 سال 19 3/63٪ 63.3 70.0 7 سال 9 30٪ 30.0 100.0 جمع 30 100٪ 100.0 با عنایت به نتایج حاصل از جداول آمار توصیفی که در بالا اشاره شده است تعداد 20 کودک پسر 7/66 و 10 دختر 3/33 از 30 نفر شرکت کننده بیشترین فراوانی سنی کودک در سن 6 سالگی میاشد 3/63 میباشد و فراوانی سنی والدین در رده سنی 35-26 است 7/66. همچنین از نظر میزان تحصیلات 60 درصد والدین بدون تحصیلات دانشگاهی بودند. جدول2: فرضیه 1: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری کلامی- تهاجمی کودکان گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش پرخاشگری کلامی پیش آزمون 20.73 15 1.387 .358 پس آزمون 20.00 15 1.309 .338 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون 20.40 15 1.639 .423 پس آزمون 20.00 15 1.512 .390 گروه N Correlation Sig. آزمایش پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 15 .944 .000 کنترل پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 15 .836 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 733. .458. 118. .480. 987. 6.205 14 000. کنترل پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 400. 910. 235. 104.- 904. 1.702 14 111. بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص میزان پرخاشگری کلامی- تهاجمی در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت بین آموزش و میزان پرخاشگری کلامی- تهاجمی در کودکان دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (111.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست جدول3: فرضیه 2: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری فیزیکی- تهاجمی کودکان آزمایش Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون 16.00 15 .845 ..218 پس آزمون 15.67 15 1.113 .287. کنترل فیزیکی- تهاجمی پیش ازمون 15.60 15 1.056 .273. پس آزمون 15.47 15 1.246 322. گروه N Correlation Sig. آزمایش فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون&پس آزمون 15 .911 000. کنترل فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون&پس آزمون 15 804. 000. گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون& پس آزمون 333. .488 .126 .063 .604 2.646 14 019. کنترل فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون&پس آزمون 133. .743 .192 -.278 .545 695. 14 499. بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص میزان پرخاشگری فیزیکی- تهاجمی در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان پرخاشگری فیزیکی - تهاجمی در کودکان دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (499.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست. جدول4: فرضیه 3: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در بهبود روابط با همسالان کودکان گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش روابط با همسالان پیش آزمون 6.60 15 .828 .214 پس آزمون 6.27 15 .704 .182 کنترل روابط با همسالان پیش آزمون 6.27 15 .799 .206 پس آزمون 5.93 15 .458 .118 گروه N Correlation Sig. آزمایش روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون 15 .809 .000 کنترل روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون 15 .638 .010 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون .333 .488 .126 .063 .604 2.646 14 .019 کنترل روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون .333 .617 .159 -.008 .675 2.092 14 .055 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص میزان بهبود روابط با همسالان در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان بهبود روابط با همسالان در کودکان دیده میشود. هر چند به دلیل مشاهده شدن همبستگی در گروه کنترل این مساله می تواند به دلایل دیگری غیر از آموزش نیز نسبت داده شود. جدول5: فرضیه 4: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در بهبود رفتارهای تکانشی کودکان گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون 20.87 15 6.174 1.594 پس آزمون 20.07 15 5.763 1.488 گروه بهود رفتار تکانشی پیش آزمون 20.20 15 7.083 1.829 پس آزمون 19.67 15 6.532 1.687 گروه N Correlation Sig. آزمایش بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون 15 .992 .000 کنترل بهود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون 15 .994 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون .800 .862 .223 .323 1.277 3.595 14 .003 کنترل بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون .533 .915 .236 .026 1.040 2.256 14 .041 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص رفتار های تکانشی در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان رفتار های تکانشی در کودکان دیده میشود. هر چند به دلیل مشاهده شدن همبستگی در گروه کنترل این مساله می تواند به دلایل دیگری غیر از آموزش نیز نسبت داده شود. جدول6: فرضیه 5: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری بدنی در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش پرخاشگری بدنی پیش آزمون 11.47 15 3.368 1.644 پس آزمون 10.47 15 6.105 1.576 کنترل پرخاشگری بدنی پیش آزمون 9.33 15 5.678 1.466 پس آزمون 9.53 15 5.617 1.450 گروه N Correlation Sig. آزمایش پرخاشگری بدنی پیش ازمون& پس ازمون 15 .990 .000 کنترل پرخاشگری بدنی پیش آزمون& پس آزمون 15 .982 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش پرخاشگری بدنی پیش ازمون& پس ازمون 1.000 .926 .239 .487 1.513 4.183 14 .001 کنترل پرخاشگری بدنی پیش ازمون& پس ازمون -.200 1.082 .279 -.799 .399 -.716 14 .486 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش رفتار های پرخاشگری بدنی در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش رفتار های پرخاشگری بدنی در والدین دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (486.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست جدول7: فرضیه 6: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری کلامی در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش پرخاشگری کلامی پیش ازمون 9.33 15 1.799 .465 پس ازمون 8.87 15 1.767 .456 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون 10.13 15 3.067 .792 پس ازمون 10.20 15 3.098 .800 گروه N Correlation Sig. آزمایش پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون 15 .958 .000 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون 15 .974 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون .467 .516 .133 .181 .753 3.500 14 .004 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون -.067 .704 .182 -.456 .323 -.367 14 .719 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش رفتار های پرخاشگری کلامی در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش رفتار های پرخاشگری کلامی در والدین دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (719.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست. جدول8: فرضیه 7: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش خشم در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش کاهش خشم پیش ازمون 15.67 15 4.639 1.198 پس ازمون 14.53 15 4.969 1.283 کنترل کاهش خشم پیش ازمون 14.13 15 4.155 1.073 پس ازمون 14.07 15 4.367 1.127 گروه N Correlation Sig. آزمایش کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون 15 .972 .000 کنترل کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون 15 .972 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون 1.133 1.187 .307 .476 1.791 3.697 14 .002 کنترل کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون .067 1.033 .267 -.505 .639 .250 14 .806 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش خشم در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش خشم در والدین دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (806.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست. جدول9: فرضیه 8: تعیین اثربخشی آموزش مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش خصومت در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون 17.27 15 .704 .182 16.93 15 .594 .153 کنترل کاهش خصومت 16.47 15 1.922 .496 پیش ازمون& پس ازمون 16.33 15 1.799 .465 گروه N Correlation Sig. آزمایش کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون 15 .388 .153 کنترل کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون 15 .902 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون .333 .724 .187 -.067 .734 1.784 14 .096 کنترل کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون .133 .834 .215 -.328 .595 .619 14 .546 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش خصومت در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.اما در جدول دوم همبستگی عوامل (153.) تایید نمی شود. و در جدول سوم همبستگی معنا داری(در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش خصومت در والدین دیده نمیشود. بحث و نتیجه گیری با عنایت به نتایج حاصل از جداول آمار توصیفی که در بالا اشاره شده است تعداد 20 کودک پسر 7/66 و 10 دختر 3/33 از 30 نفر شرکت کننده بیشترین فراوانی سنی کودک در سن 6 سالگی میاشد 3/63 میباشد و فراوانی سنی والدین در رده سنی 35-26 است 7/66. همچنین از نظر میزان تحصیلات 60 درصد والدین بدون تحصیلات دانشگاهی بودند. و نتایج حاصل از فرضیات یک تا هشت نشان داد آموزش در کاهش پرخاشگری کلامی- تهاجمی، پرخاشگری فیزیکی کودکان و کاهش پرخاشگری بدنی و کلامی والدین و خشم آنها موثر بوده است که این نتایج با نتایج بالوئی(1393) نویدی(1386) امی(2010) بنایی(1396) همسو بوده است اما در کاهش خصومت والدین و بهبود رواط با همسالان و رفتارهای تکانشی کودکان تفاوت معناداری نداشته است که با نتایج بالوئی(1393) ناهمسو بوده است. بنابراین میتوان گفت اگر آموزش مهارت های مدیریت خشم متناسب با شناخت فرهنگی جامعه باشد و بتواند همه ی افراد خانواده را درگیر کند میتواند به کنترل بیشتر و مدیریت خشم کمک نماید.

خلاصه نتایج حاصله

یافته ها در این مطالعه که بمنظور اثر بخشی آموزش کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری کودکان و والدین صورت گرفت در مجموع 30 خانواده (والد- کودک) در دو گروه مداخله15 نفر کنترل و آزمایش شرکت داشتند. که در ادامه به نتایج حاصل از پژوهش خواهیم پرداخت. جدول1: فراوانی سن، تحصیلات فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی بدون تحصیلات دانشگاهی 18 60٪ 60٪ تحصیلات دانشگاهی 12 40٪ 100٪ جمع 30 100٪ فراوانی درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی 25-15 3 10٪ 10٪ 35-26 20 7/66٪ 7/66٪ 45-36 7 3/23٪ 100٪ جمع 30 100٪ فراوانی سن کودک فراوانی درصد فراوانی ارزش درصد فراوانی درصد فراوانی تجمعی 5 سال 2 7/6٪ 6.7 6.7 6 سال 19 3/63٪ 63.3 70.0 7 سال 9 30٪ 30.0 100.0 جمع 30 100٪ 100.0 با عنایت به نتایج حاصل از جداول آمار توصیفی که در بالا اشاره شده است تعداد 20 کودک پسر 7/66 و 10 دختر 3/33 از 30 نفر شرکت کننده بیشترین فراوانی سنی کودک در سن 6 سالگی میاشد 3/63 میباشد و فراوانی سنی والدین در رده سنی 35-26 است 7/66. همچنین از نظر میزان تحصیلات 60 درصد والدین بدون تحصیلات دانشگاهی بودند. جدول2: فرضیه 1: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری کلامی- تهاجمی کودکان گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش پرخاشگری کلامی پیش آزمون 20.73 15 1.387 .358 پس آزمون 20.00 15 1.309 .338 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون 20.40 15 1.639 .423 پس آزمون 20.00 15 1.512 .390 گروه N Correlation Sig. آزمایش پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 15 .944 .000 کنترل پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 15 .836 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 733. .458. 118. .480. 987. 6.205 14 000. کنترل پرخاشگری کلامی پیش آزمون& پس آزمون 400. 910. 235. 104.- 904. 1.702 14 111. بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص میزان پرخاشگری کلامی- تهاجمی در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت بین آموزش و میزان پرخاشگری کلامی- تهاجمی در کودکان دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (111.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست جدول3: فرضیه 2: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری فیزیکی- تهاجمی کودکان آزمایش Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون 16.00 15 .845 ..218 پس آزمون 15.67 15 1.113 .287. کنترل فیزیکی- تهاجمی پیش ازمون 15.60 15 1.056 .273. پس آزمون 15.47 15 1.246 322. گروه N Correlation Sig. آزمایش فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون&پس آزمون 15 .911 000. کنترل فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون&پس آزمون 15 804. 000. گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون& پس آزمون 333. .488 .126 .063 .604 2.646 14 019. کنترل فیزیکی- تهاجمی پیش آزمون&پس آزمون 133. .743 .192 -.278 .545 695. 14 499. بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص میزان پرخاشگری فیزیکی- تهاجمی در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان پرخاشگری فیزیکی - تهاجمی در کودکان دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (499.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست. جدول4: فرضیه 3: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در بهبود روابط با همسالان کودکان گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش روابط با همسالان پیش آزمون 6.60 15 .828 .214 پس آزمون 6.27 15 .704 .182 کنترل روابط با همسالان پیش آزمون 6.27 15 .799 .206 پس آزمون 5.93 15 .458 .118 گروه N Correlation Sig. آزمایش روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون 15 .809 .000 کنترل روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون 15 .638 .010 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون .333 .488 .126 .063 .604 2.646 14 .019 کنترل روابط با همسالان پیش آزمون& پس آزمون .333 .617 .159 -.008 .675 2.092 14 .055 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص میزان بهبود روابط با همسالان در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان بهبود روابط با همسالان در کودکان دیده میشود. هر چند به دلیل مشاهده شدن همبستگی در گروه کنترل این مساله می تواند به دلایل دیگری غیر از آموزش نیز نسبت داده شود. جدول5: فرضیه 4: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در بهبود رفتارهای تکانشی کودکان گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون 20.87 15 6.174 1.594 پس آزمون 20.07 15 5.763 1.488 گروه بهود رفتار تکانشی پیش آزمون 20.20 15 7.083 1.829 پس آزمون 19.67 15 6.532 1.687 گروه N Correlation Sig. آزمایش بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون 15 .992 .000 کنترل بهود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون 15 .994 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون .800 .862 .223 .323 1.277 3.595 14 .003 کنترل بهبود رفتار تکانشی پیش آزمون& پس آزمون .533 .915 .236 .026 1.040 2.256 14 .041 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص رفتار های تکانشی در کودکان، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان رفتار های تکانشی در کودکان دیده میشود. هر چند به دلیل مشاهده شدن همبستگی در گروه کنترل این مساله می تواند به دلایل دیگری غیر از آموزش نیز نسبت داده شود. جدول6: فرضیه 5: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری بدنی در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش پرخاشگری بدنی پیش آزمون 11.47 15 3.368 1.644 پس آزمون 10.47 15 6.105 1.576 کنترل پرخاشگری بدنی پیش آزمون 9.33 15 5.678 1.466 پس آزمون 9.53 15 5.617 1.450 گروه N Correlation Sig. آزمایش پرخاشگری بدنی پیش ازمون& پس ازمون 15 .990 .000 کنترل پرخاشگری بدنی پیش آزمون& پس آزمون 15 .982 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش پرخاشگری بدنی پیش ازمون& پس ازمون 1.000 .926 .239 .487 1.513 4.183 14 .001 کنترل پرخاشگری بدنی پیش ازمون& پس ازمون -.200 1.082 .279 -.799 .399 -.716 14 .486 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش رفتار های پرخاشگری بدنی در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش رفتار های پرخاشگری بدنی در والدین دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (486.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست جدول7: فرضیه 6: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش پرخاشگری کلامی در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش پرخاشگری کلامی پیش ازمون 9.33 15 1.799 .465 پس ازمون 8.87 15 1.767 .456 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون 10.13 15 3.067 .792 پس ازمون 10.20 15 3.098 .800 گروه N Correlation Sig. آزمایش پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون 15 .958 .000 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون 15 .974 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون .467 .516 .133 .181 .753 3.500 14 .004 کنترل پرخاشگری کلامی پیش ازمون& پس ازمون -.067 .704 .182 -.456 .323 -.367 14 .719 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش رفتار های پرخاشگری کلامی در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش رفتار های پرخاشگری کلامی در والدین دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (719.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست. جدول8: فرضیه 7: تعیین اثربخشی مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش خشم در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش کاهش خشم پیش ازمون 15.67 15 4.639 1.198 پس ازمون 14.53 15 4.969 1.283 کنترل کاهش خشم پیش ازمون 14.13 15 4.155 1.073 پس ازمون 14.07 15 4.367 1.127 گروه N Correlation Sig. آزمایش کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون 15 .972 .000 کنترل کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون 15 .972 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون 1.133 1.187 .307 .476 1.791 3.697 14 .002 کنترل کاهش خشم پیش ازمون& پس ازمون .067 1.033 .267 -.505 .639 .250 14 .806 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش خشم در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.در جدول دوم همبستگی عوامل (000.) تایید می شود. و در جدول سوم همبستگی معنا دار مثبت (در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش خشم در والدین دیده میشود. با توجه به معنا دار نبودن ازمون (806.) در گروه کنترل نتایج گروه آزمایش را می توان به دلیل انجام آموزش دانست. جدول9: فرضیه 8: تعیین اثربخشی آموزش مهارت کنترل خشم به کودکان در کاهش خصومت در والدین گروه Mean N Std. Deviation Std. Error Mean آزمایش کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون 17.27 15 .704 .182 16.93 15 .594 .153 کنترل کاهش خصومت 16.47 15 1.922 .496 پیش ازمون& پس ازمون 16.33 15 1.799 .465 گروه N Correlation Sig. آزمایش کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون 15 .388 .153 کنترل کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون 15 .902 .000 گروه Paired Differences t df Sig. (2-tailed) Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference Lower Upper آزمایش کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون .333 .724 .187 -.067 .734 1.784 14 .096 کنترل کاهش خصومت پیش ازمون& پس ازمون .133 .834 .215 -.328 .595 .619 14 .546 بر اساس نتایج جداول بدست آمده در خصوص کاهش خصومت در والدین، در جدول اول میزان میانگین پس از انجام آموزش کاهش یافته است.اما در جدول دوم همبستگی عوامل (153.) تایید نمی شود. و در جدول سوم همبستگی معنا داری(در سطح 95% ) بین آموزش و میزان کاهش خصومت در والدین دیده نمیشود.

فایل های پژوهش