پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

مقدمه و بیان مسئله پرسنل پرستاری یکی از بزرگترین گروه ها در مشاغل بهداشتی-درمانی در بسیاری از کشورها هستند که نقش حیاتی در سیستم مراقبتی و درمانی کشور بر عهده دارند و تأمین سلامت حرفه ای آنان بایستی به عنوان یکی از اولویت های سیستم های بهداشتی درمانی مورد توجه قرار گیرد. نتایج مطالعه نشان داد که بین میانگین نمره توانایی انجام کار و کیفیت زندگی حرفه ای ارتباط مستقیم و معناداری مشاهده شد. میانگین نمره توانایی انجام کار 68/6±34/45 و میانگین نمره کیفیت زندگی حرفه ای21/24±16/122 بود. بین نوع استخدام و توانایی انجام کار ارتباط معنی داری مشاهده شد. افراد بخش قلب، سوختگی و اطفال از توانایی انجام کار بیشتری برخوردار بودند. همچنین کیفیت زندگی حرفه ای افراد بخش زنان، اورولوژی و دیالیز و بخش ارتوپدی بیشتر از سایر بخش ها بود. سیاستگزاران و مدیران ستادی می توانند با تعیین توانایی لازم برای انجام امور محوله در پرستاران را با توجه به نیازهای خاص یک کار خاص، شرایط سلامت فردی، عوامل روانی و زندگی کاری تعیین کرده و مناسب ترین بخش فعالیت برای آنان را مشخص کنند. بدین ترتیب با توزیع مناسب نیروی انسانی بهره وری در سیستم را بالا برند. از طرف دیگر با تعیین اثر مکان کار روی رضایت با کار، رضایت در حیطه های زندگی غیر کاری، رضایت از زندگی کلی، خوشحالی شخصی و خوب بودن ذهنی می توان موجبات رفاه پرستاران را فراهم نمود. از این رو با استفاده از این نتایج می توان پایه ای برای انجام مداخلات مختلف در حوزه های سلامت پرسنل پرستاری، مدیریت بخش های پرستاری، ارتقاء کیفیت خدمات پرستاری و صلاحیت بالینی پرسنل پرستاری پایه ریزی نمود و بدین ترتیب می توان مقدمات ارتقاء خدمات بهداشتی-درمانی را مهیا نمود. روش اجرا پرسنل پرستاری بخش عظیمی از نیروهای بهداشت و درمان را تشکیل می دهند و بدیهی است که تأمین سلامت آنان گامی در جهت ارتقاء خدمات سلامتی و تسریع در روند درمان بیماران بستری در بیمارستان ها است. علاوه بر این توجه به وضعیت سلامتی پرسنل پرستاری به عنوان سرپرستان و والدین خانواده، بازتابی بر وضعیت سلامت خانوادگی آنان نیز خواهد داشت. از این رو سلامت پرسنل پرستاری بر کیفیت ارائه ی خدمات در سیستم بهداشت و درمان نیز تأثیر بسزایی داشته و برای رسیدن به حداکثر کارایی و بازدهی لازم است که تا حد امکان سلامت آنان مورد توجه قرار گیرد. جامعه ی آماری شامل کلیه ی پرسنل پرستاری شاغل در بخش های مختلف بود که در نهایت 388 نفر با استفاده از فرمول حجم نمونه و نمونه گیری آسان وارد مطالعه شدند. روش گردآوری داده ها به صورت خودگزارش دهی و با استفاده از پرسشنامه انجام شد. در این بررسی ابزاری 3 بخشی مورد استفاده قرار گرفت. قسمت اول که شامل اطلاعات شخصی بود شامل مواردی همچون سن، جنس، وضعیت تأهل، سابقه ی کار، بخش فعالیت، نوع استخدامی، اشتغال به شغل دوم و شیفت کاری شبانه بود. قسمت دوم پرسشنامه مربوط به ابزار سنجش کیفیت زندگی کاری بود و گویه هایی در رابطه با انگیزه و علاقه به کار، عادلانه بودن حقوق و مزایای کار، امکان رشد، جو سازمانی بر اساس اعتماد و امنیت، امکان ارتقای شغلی، مشارکت در تصمیمات، انجام مسئولیت های خانوادگی و اجتماعی در کنار شغل گنجانده شده بود. بخش سوم و آخر ابزار مشتمل بر شاخص توانایی انجام کار ( WAI (بود که برای سنجش توانایی انجام کار در پرسنل بهداشتی- درمانی به کار گرفته شد و دارای 24 سؤال در حیطه های مختلف بود. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSSv16 و آمار توصیفی (مانند میانگین، انحراف معیار، فراوانی نسبی و مطلق) و آمار تحلیلی (مانند ضریب همبستگی پیرسون و آزمون کای دو، آزمون t مستقل و آنالیز واریانس) انجام شد. یافته ها نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین سنی افراد مورد مطالعه 40/6±33/32 سال و میانگین سابقه کاری جمعیت مورد مطالعه 67/5±99/8 سال بود. 6/81 درصد افراد شرکت کننده زن و مابقی مرد بودند. حدود 2/75 درصد متاهل و بقیه مجرد بودند. بیشتر آزمودنی ها ( 3/22درصد) در بخش داخلی، ( 9/15درصد) در ICU و مابقی در سایر بخش ها مشغول به کار بودند. استخدام 9/7 درصد افراد به صورت شرکتی، 7/8 درصد قراردادی، 6/36 درصد پیمانی و 8/33 درصد رسمی گزارش شد. در این مطالعه درصد اشتغال افراد به شغل دوم 1/4 درصد بود. در خصوص شیفت شبانه، 7/97 درصد شیفت صبح، 9/96 درصد شیف عصر، 6/94 درصد شیفت شب داشتند. میانگین تعداد شیفت صبح 34/3±41/7 ،عصر 63/2±97/6 و .بود 6/42±2/34شب بحث و نتیجه گیری در این مطالعه کیفیت زندگی کاری پرستاران در حد نسبتا بالا ( 9/72 (بود و با متغیرهای دموگرافیک مورد مطالعه ارتباطی را نشان نداد. در مطالعه ای که بر روی کیفیت زندگی پرستاران شهر اردبیل انجام شد، سطح کیفیت زندگی کاری پرستاران مورد مطالعه در حد متوسط بود و تنها 1/7 درصد آنها کیفیت زندگی کاری خود را مطلوب گزارش نمودند. همچنین همبستگی معناداری بین کیفیت زندگی کاری و وضعیت استخدامی، نوبت کاری، بیمارستان محل کار و رضایت از رشته تحصیلی افراد مشاهده شد (42 .(در مطالعه پاشیب و همکاران میانگین نمرات سه زیر مقیاس کیفیت زندگی حرفه ای (رضایت ناشی از شفقت شغلی، 31.73 ±7.57 و 36.17±7.79 ،26.41±4.71 ترتیب به) ثانویه استرس و شغلی شفقت از ناشی خستگی بود. همچنین بین میانگین نمرات رضایت و خستگی ناشی از شفقت شغلی با برخی متغیر ها نظیر جنس، سمت شغلی و بیمارستان محل اشتغال پرستاران تفاوت آماری معنی داری مشاهده گردید که در این مطالعه نیز کیفیت زندگی کاری نسبت به مطالعه حاضر در سطح پایین بود ( 43 .(در مطالعه ذاکریان و همکاران نتایج مطالعه حاضر نشان داد که میانگین نمره کل کیفیت زندگی و نمره کل بار کاری افراد به ترتیب 18±50 و 9/13±7/69 می باشد. نتایج مطالعه نشان داد که در تمام ابعاد کیفیت زندگی و همچنین میانگین نمرات پرستاران با دو گروه دیگر اختلاف معناداری داشته و از دو گروه دیگر (پرسنل آزمایشگاه و کارکنان اتاق عمل) کمتر بوده است. همچنین بار کاری نیز در پرستاران نسبت به دو گروه دیگر بالاتر می باشد. نتایج مطالعه نشان می دهد که رابطه معنی دار و معکوس میان بار کاری و کیفیت زندگی وجود دارد (44 .(شاید دلیل این تفاوتها را می توان چنین توجیه کرد که شاخص کیفیت زندگی یک مفهوم نسبی و ذهنی است و در موقعیت ها و فرهنگ های مختلف می تواند برداشت متفاوتی در نزد افراد داشته باشد و همین موضوع چنین تفاوتهایی را رقم می زند. همچنین در این مطالعه اکثریت افراد از سطح توانایی انجام کار در حد عالی ( 5/67 درصد) داشتند و تنها ارتباط بین نوع استخدام و توانایی انجام کار معنادار مشاهده شد. در مطالعه حبیبی و همکاران میانگین 22 شاخص توانایی انجام کار در پرستاران مورد مطالعه خوب بود و میزان آن 4/4 ± 25/38 به دست آمد. تحلیل رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که متغیرهای سن و بیماری های تشخیص داده شده توسط پزشک، تأثیرگذارترین عامل بر توانایی انجام کار می باشد (45 .(در مطالعه ای که بر روی پرستاران شاغل در نیروی انتظامی انجام شد، 6/45 %و 17/5 %از پاسخ دهندگان، سطح توانایی انجام کار خود را به ترتیب در سطوح خوب و عالی گزارش نمودند. بر اساس اظهارات فردی اعضای نمونه، کار بیش از حد، زندگی شغلی، بوروکراسی و محدودیت های زمانی عواملی بودند که بیشترین استرس را در شغل پرستاری ایجاد کردند. یافته ها همچنین نشان دادند که میان شاخص توانایی انجام کار و عوامل ضعف در سازماندهی کاری، ارتباط با مافوق، انتظارات نا به جای بیماران، پاسخ گویی 24 ساعته، زندگی شغلی و خصوصی، محدودیت زمانی، کاغذ بازی، تهدید های قانونی، درگیری با بیماران و خانواده های آن ها و ارتباط با همکاران رابطه منفی و معناداری وجود داشت. در این مطالعه همچنین مشخص شد که نوبت کاران چرخشی به طور معناداری استرس کلی بیشتری نسبت به کارکنان با شیفت کاری ثابت دارند (33 .(در یک بررسی مقطعی با عنوان استرس شغلی، تحصیلات و توانایی کار در کارکنان پالایشگاه، نتایج نشان داد که نمره ی کل شاخص توانایی کار با میانگین و انحراف معیار به ترتیب 18/37 و 86/3 در حیطه ی خوب قرار گرفت و شاخص توانایی انجام کار با استرس رابطه ی معکوس داشت. بر اساس این مطالعه 27/6 درصد از افراد در معرض ریسک توانایی کار متوسط- ضعیف قرار داشتند ( WAI>37 ،(که1/8 برابر مقادیر مرجع انستیتوی بهداشت شغلی فنلاند است. این نسبت می تواند ناشی نوبت کاری و ساعات کار زیاد پرسنل پرستاری باشد (35 .(همراستا با نتایج این مطالعه مطالعات انجام شده نیز توانایی انجام کار در پرستاران را مطلوب ارزیابی کردند.

خلاصه نتایج حاصله

یافته ها نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین سنی افراد مورد مطالعه 40/6±33/32 سال و میانگین سابقه کاری جمعیت مورد مطالعه 67/5±99/8 سال بود. 6/81 درصد افراد شرکت کننده زن و مابقی مرد بودند. حدود 2/75 درصد متاهل و بقیه مجرد بودند. بیشتر آزمودنی ها ( 3/22درصد) در بخش داخلی، ( 9/15درصد) در ICU و مابقی در سایر بخش ها مشغول به کار بودند. استخدام 9/7 درصد افراد به صورت شرکتی، 7/8 درصد قراردادی، 6/36 درصد پیمانی و 8/33 درصد رسمی گزارش شد. در این مطالعه درصد اشتغال افراد به شغل دوم 1/4 درصد بود. در خصوص شیفت شبانه، 7/97 درصد شیفت صبح، 9/96 درصد شیف عصر، 6/94 درصد شیفت شب داشتند. میانگین تعداد شیفت صبح 34/3±41/7 ،عصر 63/2±97/6 و .بود 6/42±2/34شب

فایل های پژوهش