پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

مقدمه و بیان مسئله امروزه در کشورهای در حال توسعه با توجه به استرسهای موجود و تغییرات سریع در شیوه زندگی، بیماریهای قلبی به شدت روبه فزونی نهاده است(1). بیمار ها ی عروقی که از شایع ترین علل مرگ ومیر محسوب می شوند (2). یکی از مهمترین دلایل بیماری های قلبی-عروقی.فشار خون بالا می باشد. (2،4،3) .فشار خون بالا به فشار خون سیستولیک بالای 140 میلی متر جیوه و یا فشار خون دیاستولیک بالاتر از 90 میلی متر جیوه اشاره دارد(6). فشار خون طبیعی برای افراد بالغ کمتر از 90/140 میلیمتر جیوه است. یعنی هم فشار ماکزیمم باید کمتر از 140میلی متر جیوه باشد و هم فشار مینیمم باید کمتر از 90 میلی متر جیوه باشد. اگر فشار خون ماکزیمم 140 میلی متر جیوه و بیشتر و یا فشارخون مینیمم 90 میلیمتر جیوه و بیشتر باشد، بعنوان فشار خون بالا محسوب می شود . در مواردی که فشارخون ماکزیمم در یک گروه و فشارخون مینیمم در گروه دیگر قرار می گیرد، فشارخون را در گروه بالاتر دسته بندی می کنیم. به عنوان مثال اگر فشارخون ماکزیمم 145 میلی متر جیوه و مینیمم 86 میلی متر جیوه باشد، فشارخون را در گروه فشارخون بالا قرار می دهیم. البته فشار خون باید در چند نوبت و در چند موقعیت اندازه گیری شود و سپس بر اساس میانگین اعداد بدست آمده قضاوت گردد (1). علت 90 الی 95 درصد فشار خون بالا در افراد مبتلا ناشناخته است که به این نوع فشار خون بالای اولیه گفته می شود . برخی دیگر از نشانه ها و علائم میتوانند نشانگر پرفشاری خون ثانویه باشند که همان پرفشاری خون ناشی از دلیل مشخصی نظیر بیماریهای کلیوی یا بیماریهای غدد درون ریز میباشد. به عنوان مثال، چاقی سینه و شکم، عدم مدیریت توسعه سازمان و سرمایه انسانی ٥ تحمل گلوکز، صورت ماه (یک نشانه بیماری که صورت فرد گرد و پف کرده میشود)، "قوز بوفالو" و ترکهای کبود نشانگر وجود سندرم کوشینگ میباشند. بیماری تیروئید و آکرومگالی نیز میتوانند با علائم و نشانههای مشخص باعث بروز پرفشاری خون شوند. سر و صدای شکمی میتواند نشانه تنگی شریان کلیه (تنگی شریانهای تغذیه کننده کلیه ها) باشد. کاهش فشار خون در پاها یا کندی یا توقف ضربان شریانهای ران میتواند نشانه تنگی شریان آئورت (تنگی شریان آئورت اندکی پس از جدا شدن از قلب) باشد. در پرفشاری خونی که به طور عمده با سردرد، لرزش، رنگ پریدگی و تعرق زیاد تغییر میکند، باید به وجود فئوکروموسیتوما مشکوک بود (1). در نخستین گام برای علت یابی و کشف دلایل فشار خون مزمن، بالا، ملاحظه می گردد که رویدادهای استرس زای استرس جزء جدایی ناپذیر این اختلال به شمار میرود (7). مداوم در زندگی فرد باعث احساس نگرانی، ترس و عدم کنترل بر زندگی می شود که آن نیز به نوبه خود باعث تداوم استرس و ایجاد حالت های اضطرابی میگردد(8). ایجاد حالت های اضطرابی همراه با نا امیدی و عدم توان به مرور سبک زندگی فرد را مختل و مقابله با بیماری مزمن را نیز مشکل کند. از آنجا که ﻓﺸﺎر رواﻧﻲ، ﺟﺰﺋﻲ از زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻮده و ﻫﺴـﺖ . در ﺑﻌﻀـﻲ ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﻧﻴﺮوی زﻳﺎدی ﺑﺮ ﺗﺪاﺑﻴﺮ ﻣﺎ وارد و اﻋﻤﺎل ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﺔ ﻣﺎ را ﻣﺨﺘﻞ ﻛﻨﻨﺪ . اﻧﺴـﺎن ﻫـﺎ در ﻃـﻮل زﻣـﺎن برای نظم بخشیدن حالات حسی، روانی و رفتاری از راﻫﺒﺮدﻫﺎی زﻳﺎدی اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮده اﻧـﺪ و آﮔﺎﻫﺎﻧـﻪ روش ﻫـﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻨﻈﻴﻢ وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺎﻃﻔﻲ و رﻓﺘﺎری ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﻧـﺪ (9). انسان همواره به دنبال دستیابی به راههایی برای مقابله مفید با مشکلات بوده است. وکوشیده است با کمترین آسیب ممکن به حل مشکلات و مسائل خود بپردازد. یکی از این راهها، نگرستین به مشکلات به عنوان فرصتی برای بروز توانایی هاست. در سالهای اخیر، رویکرد روانشناسی مثبت گرا با شعار توجه به استعدادها و توانایی های انسانی، مورد اقبال پژوهشگران، حوزه های مختلف روانشناسی قرار گرفته است. یکی از سازه های مطرح در روانشناسی مثبت گرا، معنویت و دینداری است (10). معنویت به مثابه آگاهی از هستی یا نیرویی فراتر از جنبه های مادی زندگی است. و احساس عمیقی از وحدت یا پیوند با کائنات را بوجود می آورد. افکار مثبت و سخت رویی هر دو مولفه های معنویت هستند و با سلامت و مقاومت در برابر استرس ارتباط دارند.تکیه گاه معنوی میتواند تاثیر ضربه گیری در برابر استرس داشته باشد و همچنین میان سلامت روانی، سلامت جسمی، رضایت از زندگی و سرزنده بودن رابطه مثبت و معناداری دارد (11) معنویت به دلیل تاثیر سودمند بر سلامت و بهزیستی شناختی راهی است که در آن معنای برتر و نهایی خلق میشود. و میتوانیم آن را تا حدودی به عنوان یک جنبه سازماندهی شده بنیادی شخصیت در نظر بگیریم ( 12) از آنجا که سختی شرایط بیماران گاه همه¬ی ابعاد زندگی این افراد را تحت تاثیر قرار میدهد و باعث کاهش کیفیت زندگی این افراد میشود. بنظر میرسد شرایط زمانی سخت تر میشود که بیماران در خلاء مهارت های مقابله ای و خلا معنویت باشند. بنابراین بنظر میرسد از آنجا که درمان های اثر بخش پزشکی ای برای این دسته از بیماران در شرایط عادی بطور کامل وجود ندارد میتوان با افزایش تقویت اعتقادات معنوی بیمار بتوانیم با افزایش کنترل درونی شخص، او را توانمند تر در برخورد با شرایط بیماری خویش نماییم. ارتباط معنویت و درمان در پزشکی همواره در طول تاریخ مورد توجه بوده است (13). و اگر این معنویت با تکیه بر آیات قرآن که فصیح بودن و شیوا بودن آن بر کسی پوشیده نیست صورت پذیرد همچون آیه 82 سوره اسراء ما قرآن شفا و رحمت بر مومنین نازل نمودیم میتوان ضمن قدم بر داشتن در کنترل استرس ها و فشارهای روانی افراد گامی نیز در اهمیت عمل به قرآن با استناد بر پژوهش داشته باشیم. بنابراین با توجه به اهمیت و کارآمد بودن طرح مداخله¬ای معنویت درمانی در راستای تایید مطالعات صورت گرفته در این پژوهش بر آن شدیم که به اثربخشی عمل به آموزه_های قرآن در کنترل اضطراب و فشار خون بیماران زن دارای فشار خون اولیه مراجعه کننده به مراکز درمانی بپردازیم. روش اجرا طرح پژوهش حاضر در زمره پژوهشهای نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه -کنترل می باشد. جامعه پژوهش حاضر، شامل کلیه بیماران مبتلا به فشار خون اولیه است که تحت پوشش مرکز بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد هستند (لازم به ذکر است که انتخاب افراد دارای فشار خون اولیه بر اساس پرونده بیمارانی است که در مراکز درمانی دارای پرونده پزشکی فشار خون میباشند و مراجعه منظم و مکرر به مرکز بهداشتی درمانی جهت بررسی فشار خون خود دارند، انتخاب خواهند شد. این بیماران افرادی هستند که بیماری آنها از قبل تشخیص داده شده است و میزان فشارخون(سیستولیک و دیاستولیک) آنان توسط کاردان مرکز ثبت میشود و توسط پزشک مرکز تشخیص فشار خون اولیه برای آنها گذاشته شده است. به منظور تعیین نمونه، ابتدا 60بیمار زن مبتلا به فشار خون که به صورت نمونه گیری در دسترس بر اساس جدول مورگان انتخاب خواهند شد . ملاکهای ورود )جنسیت مونث، دامنه سنی 30 تا 70 سال، سطح تحصیلات دیپلم و بالاتر،نمره اضطراب متوسط و بالا(نمره 30 به بالا) ، دارابودن فشارخون اولیه سیستولیک و یا دیاستولیک، می باشند سپس افراد انتخاب شده(واجد ملاکهای ورودی) را به صورت تصادفی به دو گروه 30 نفره آزمایش و کنترل تقسیم نمودیم هر دو گروه داروهای روتین پرفشار خونی را توسط پزشک دریافت می کنند وتنها گروه آزمایش علاوه بر داروهای استاندارد چهار جلسه گروهی هفته ای یک جلسه و هر جلسه بمدت 90 دقیقه تحت آموزه های قرآن قرار می گیرند.آزمون بک و چک کردن فشار خون قبل و پس از مداخله روی آزمودنیها اجرا خواهد شد. لازم به ذکر است که ملاکهای خروج عبارت است از ) غیبت بیش از یک جلسه و عدم همکاری لازم در خصوص انجام تکالیف خانگی (، لازم به ذکر است برای جمع آوری داده ها ابتدا پس از انتخاب نمونه 60 کارت به تساوی 30 عدد A ، 30 عدد B تهیه کرده و پس از مخلوط کردن آنها به روش تخصیص تصادفی به بیمار گفته می شود یکی را انتخاب کند .سپس بر اساس نوع کارت مداخله مورد نظرصورت می گیرد. در نهایت نمونه ها در دو گروه ( 30 نفر کنترل ، 30نفر آزمایش) تقسیم شدند گروه کنترل هیچ آموزشی را دریافت نخواهد کرد و گروه آزمایش با شرح توضیحاتی که به بیماران گروه آزمایش در خصوص پژوهش و جلسات آموزشی داده شد. پروتکل آموزشی را آموزش گرفت..مدت زمان مطالعه 2 ماه می باشد. پس از دو هفته از آخرین جلسه مجدد پرسشنامه ها را بین کلیه نمونه ها توزیع کرده و نتایج را در پیش آزمون و پس آزمون مقایسه نمودیم. لازم به ذکر استدر طول جلسات با توجه به عدم همکاری برخی نمونه ها و ملاکهای خروج نهایتا پژوهش با دو گروه 17 نفره کنترل و آزمایش به پایان رسید. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده¬ها، از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف، آزمون t همبسته و مستقل و نیز آزمون مقایسه میانگین استفاده گردیده است. یافته ها در این مطالعه نشان داد در مجموع 34نفر در دو گروه مداخله(17نفر ) و کنترل(17 نفر) در این مطالعه شرکت داشتند. سن بیماران در دامنه سنی 30-70 سال قرار داشتند جدول شماره¬ی 1 نشانگر توزیع فراوانی میزان سن، تاهل، تحصیلات و شغل میباشد و نشان داد که در مجموع بیشترین فراوانی سنی در دامنه ی سنی 45-55 (3/35)متاهل (1/41)، خانه دار (7/64)، دارای سواد راهنمایی (3/83) می باشند. جدول شماره 2و3 که به اثربخشی آموزش انس با قرآن بر میزان فشار خون سیستولیک و دیاستولیک پرداخته است نشان داد آموزش عمل به آموزه های قرآن تفاوت معناداری در دو گروه کنترل و مداخله وجود ندارد(005/0 یافته ها بطور کلی میتوان در تبین نتایج به این موضوع اشاره کرد که این طبیعی است در برخی پژوهش ها با عنایت به تلاش محقق با وجود اینکه نمیتوان همه ی عوامل را کنترل کرد گاها نتیجه مطلوب مشاهده نمیشود. از طرفی از آنجا که میزان به دست آمده از سطح معناداری در برخی نتایج تفاوت زیادی باسطح معناداری قابل پذیرش ندارد میتوان با استناد به سایر تحقیقات دیگر معنویت میتوان گفت اموزش معنویت میتواند در افزایش سلامتی و نهایت افزایش کیفیت زندگی افراد مطابق با تحقیقات محمدی (33)، امامی فر(34) تاثیر گذار باشد که البته نیازمند فراهم سازی زیر ساخت های لازم در بعد آموزش برای کلیه ی افراد به ویژه بیماران با عنایت به شرایط بیماری ،تغییر خلق و ناامیدی باشد. و نهایت این آموزش میتواند علاوه بر تاثیرات فردی بر افراد بسیاری از روان تنی ها و رنج های ناشی از بیماری را کاهش دهد. بحث و نتیجه گیری جدول شماره¬ی 1 نشانگر توزیع فراوانی میزان سن، تاهل، تحصیلات و شغل میباشد و نشان داد که در مجموع بیشترین فراوانی سنی در دامنه ی سنی 45-55 (3/35)متاهل (1/41)، خانه دار (7/64)، دارای سواد راهنمایی (3/83) می باشند. جدول شماره 2و3و4و5 که به تغییرات فشار خون سیستولیک و دیاستولیک در طول جلسات پرداخته است نشان میدهد که تفاوت معناداری در تغییرات فشارخون سیستولیک و دیاستولیک وجود ندارد اما در مقایسه با هم تغییرات دیاستولیک موثر تر از سیستولیک میباشد.این نتایج با نتایج حاصل از پژوهش گلکار(1393) ناهمسو میباشد. جدول شماره 6و7 که به بررسی اثربخشی آموزش عمل به قران در مدیریت اضطراب پرداخته است نشان میدهد که تفاوت معناداری در نتایج پیش آزمون و پس آزمون وجود ندارد این نتایج با نتایج حاصل از پژوهش گلکار(1393)غلامی(1390)لطفی کاشانی(1392)و کورازاکی(2010)ناهمسو میباشد. جدول شماره 8و9 که به بررسی اثربخشی آموزش عمل به قرآن در میزان انس با قرآن پرداخته است نتایج نشان میدهد که تفاوت معناداری بین نتایج پیش آزمون و پس آزمون وجود ندارد به نظر می رسد که تحصیلات کمتر زنان ، همچنین تعاملات اجتماعی و اشتغال کمتر زنان در جامعه می تواند از عوامل مرتبط با این یافته باشد. بعلاوه اکثریت(3/35و4/32) نمونه های پژوهش حاضر در گروه سنی45-55 و 55-70 بودند. این یافته می تواند نشانگر آن باشد که اکثر بیماران زن تحت مطالعه در مرحله منوپوز قرار داشتند که به عنوان مرحله ای بسیار خاص برای زنان مطرح می باشد. به بیانی دیگر این مرحله از زندگی می تواند خلق ، عدم پذیرش و نهایتا کیفیت زندگی زنان را دچار تغییر سازد(28) زیرا زنان یائسه دچار تغییراتی در وضعیت جسمانی خود از جمله تغییرات ناپایدار وازوموتور، تغییرات پوستی، تغییرات پستانی و پوکی استخوان می شوند(29) علاوه بر آن مشکلات روانی اجتماعی همچون بی خوابی، خستگی، افسردگی، اضطراب، تحریک پذیری، کاهش تمرکز و فراموشی نیز با یائسگی در ارتباط هستند(30) که تمامی این موارد منجر به اختلال در زندگی، عدم پذیرش و کاهش کیفیت زندگی زنان می شوند. در برسی وضعیت شغلی نتایج نشان می دهد مطالعه لوپز و همکارانش در سال 2007 می باشد که بر روی جمعیت وسیعی از 143 مرکز در ایالت متحده، 101 مرکز از کشورهای فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، انگلستان و 65 مرکز از ژاپن انجام شد نشان داد. بطوریکه افراد بیکار در تمامی حیطه ها نمرات کیفیت زندگی پایین تری نسبت به افراد شاغل کسب کردند(31). پژوهشگران معتقدند که دلیل این یافته کاملا مشخص خواهد بود. چرا که اشتغال و درآمد زایی برای تمامی انسانها به ویژه افراد بیمار نیازمند درآمد خاص جهت تامین هزینه های درمانی، حفظ استقلال ، عدم وابستگی به دیگران و احساس عزت نفس بسیار حیاتی خواهد بود. در مقابل بیکاری زمینه را برای بسیاری مشکلات هموار می کند، زیرا فقدان کار و از دست دادن شغل در حفظ تعادل انسانی تهدیداتی جدی به حساب می آیند (32).

خلاصه نتایج حاصله

بطور کلی میتوان در تبین نتایج به این موضوع اشاره کرد که این طبیعی است در برخی پژوهش ها با عنایت به تلاش محقق با وجود اینکه نمیتوان همه ی عوامل را کنترل کرد گاها نتیجه مطلوب مشاهده نمیشود. از طرفی از آنجا که میزان به دست آمده از سطح معناداری در برخی نتایج تفاوت زیادی باسطح معناداری قابل پذیرش ندارد میتوان با استناد به سایر تحقیقات دیگر معنویت میتوان گفت اموزش معنویت میتواند در افزایش سلامتی و نهایت افزایش کیفیت زندگی افراد مطابق با تحقیقات محمدی (33)، امامی فر(34) تاثیر گذار باشد که البته نیازمند فراهم سازی زیر ساخت های لازم در بعد آموزش برای کلیه ی افراد به ویژه بیماران با عنایت به شرایط بیماری ،تغییر خلق و ناامیدی باشد. و نهایت این آموزش میتواند علاوه بر تاثیرات فردی بر افراد بسیاری از روان تنی ها و رنج های ناشی از بیماری را کاهش دهد.

فایل های پژوهش