پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

اثر منفی بسیاری از فعالیت¬های گردشگری بر محیط‌زیست، سیاست¬های ملی و بین¬المللی را تحت تأثیر خود قرار داده و این موضوع مطرح است که چگونه فعالیت¬های گردشگری می¬تواند بر توسعه¬ی اقتصادی نواحی روستایی (که با رکود شدید فعالیت¬های کشاورزی در دهه¬های اخیر مواج¬اند) تأثیر مثبتی داشته باشد. پرسش اساسی این است که جوامع روستایی تا چه حد قادر به سازمان‌دهی زندگی اقتصادی خود هستند تا افراد دارای نفع (سرمایه¬گذاران محلی) بتوانند از گردشگری پایدار بهره¬مند شود. در این زمینه بتزینگ (Batzing, 1996) معتقد است که توسعه¬ی گردشگری باید بر اساس محدودیت¬های بوم‌شناختی و چشم¬انداز طبیعی باشد و توسعه¬ی روستایی یا منطقه¬ای باید به‌عنوان چارچوبی برای همه¬ی مسائل مرتبط با حفظ محیط¬زیست و گردشگری استفاده شود. به‌هرحال مفهوم گردشگری پایدار هنوز به‌خوبی تبیین نشده و بنابراین لازم است که این مفهوم عملیاتی شود، گرچه در عمل تحقق این هدف، ساده نیست. پیش‌شرط‌هایی در این زمینه وجود دارد، این موارد توسط لاو و ساربروک (1996) و اوان و هنری (1996) نیز مطرح‌شده‌اند؛ بنابراین عملیاتی کردن مفهوم توسعه¬ی پایدار ضروری است. علاوه بر این باید به زمینه¬های وسیع¬تر گردشگری پایدار توجه شود. آیا می¬توان آن را مشابه آنچه توسط کمیسیون جهانی محیط¬زیست و توسعه (1987) مطرح‌شده، در نظر گرفت؟ با توجه به اینکه گردشگری و فعالیت¬های کشاورزی، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند پرسش دیگر این است که تا چه حد توسعه¬ی پایدار به‌عنوان یک مفهوم می¬تواند مشکلات زیست¬محیطی را علاوه بر مشکلات منطقه¬ای در نواحی کشاورزی پیرامونی حل کند؟ گردشگری روستایی، یکی از اجزای مهم صنعت گردشگری است و نیروی اصلی درزمینه‌ی بهبود و رشد اقتصادی روستاها محسوب می¬شود. گردشگری روستایی با ایجاد فرصتی راهبردی سبب تنوع اقتصاد محلی شده و با ایجاد فرصت¬های شغلی مولد مبتنی بر قابلیت¬های موجود در روستا، موجب افزایش سطح رفاه، استانداردهای زندگی، درآمد و امنیت در روستا می¬شود. همچنین سبب ثبات و نگهداشت جمعیت در روستا، پیشگیری از مهاجرت¬های بی¬رویه، حفظ تعادل اکولوژیک و منابع طبیعی حفظ بافت سنتی و ویژگی¬های فرهنگی روستا می¬شود. بر این مبنا می¬توان گفت که یکی از بهترین راه¬های نجات روستا از مسائل و مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیست¬محیطی و رسیدن به عدالت اجتماعی و جغرافیایی، توسعه و گسترش گردشگری روستایی است. به‌هرحال با توجه به نکات ارائه‌شده، فصل حاضر به بررسی گردشگری روستایی پایدار اختصاص دارد. در این راستا ابتدا مفهوم و اهداف توسعه¬ی پایدار، سابقه پایداری، سنجش توسعه پایدار، رابطه بین گردشگری و توسعه¬ی پایدار، تعریف و ابعاد گردشگری پایدار، اصول گردشگری پایدار بررسی می¬شود. توسعه¬ی روستایی پایدار همانند هر پدیده¬ی دیگری بر قواعد و نظریاتی مبتنی است که بدون آگاهی از آن‌ها برنامه¬ریزی برای توسعه¬ی روستایی پایدار نتیجه¬بخش نخواهد بود.

خلاصه نتایج حاصله

- با استناد به برنامه جامع گردشگری، بخشی از برنامه تراكم فعالیت های گردشگری استان چهارمحال و بختیاری در فصول مختلف را نشان داد است که این امر بیانگر آنست که به ترتیب فصول زمستان، تابستان، پاییز و بهار به ترتیب با درصدهای، 46/40، 68/27، 30/19 و 83/12 بیشترین تراکم گردشگر را به خود اختصاص داده است. - بررسی وضعیت پراکنش منابع گردشگری استان چهارمحال و بختیاری بر اساس سطوح عملکردی حاکی از آن است که بیشترین تعداد نابع گردشگری محلی و استانی با فراوانی 374 و درصد 66/81 و سپس منابع منطقه‌ای، ملی، فراملی و بین‌المللی به ترتیب با درصدهای 45/12، 71/3، 53/1 و 66/0 درصد پتانسل‌های گردشگری استان را به خود اختصاص داده‌اند. لازم به ذکر است که با استناد به طرح جامع گردشگری استان، شهرستان‌های کوهرنگ و لردگان به ترتیب با فراوانی 2 و 1 جاذبه در سطح بین الملل، تنها شهرستان‌های با وجود این منابع می‌باشند. در سطح فراملی شهرستان‌های شهرکرد، لردگان، کیار و اردل به ترتیب با فراوانی‌های، سه، دو، یک و یک منبع دارای پتانسیل می‌باشند. شهرستان‌های کوهرنگ و شهرکردبه ترتیب با 6 و 5 منبع؛ شهرستان‌های بروجن و فارسان هرکدام با دو منبع و شهرستان‌های کیار و اردل هرکدام با یک منبع در سطح ملی تعدادی از منابع را در سطح ملی به خود اختصاص داده‌اند(طرح جامع گردشگری استان چهارمحال و بختیاری، 1390). - بررسی توزیع منابع گردشگری در استان چهارمحال و بختیاری حاکی از آنست که پراکنش نسبتا منظمی بین شهرستان های استان (البته مشروط بر آنکه شهرستان های بن، سامان و شهرکرد و لردگان و خانمیرزا را یکی تلقی کرد) برقرار است. منطبق بر محاسبات مشاور طرح جامع گردشگری استان چهارمحال و بختیاری شهرستان های شهرکرد، بن و سامان با فراوانی 120 و شهرستان فارسان با فراوانی 37 به ترتیب 20/26 و 08/8 درصد از جاذبه‌های گردشگری استان را به خود اختصاص داده اند که به تفکیک شهرستان در جدول زیر قابل مشاهده می‌باشند. - بر اساس سند ملی توسعه استان چهارمحال وبختیاری با محوریت گردشگری ,كشور به 7 منطقه گردشگري تقسيم شده كه هر منطقه از نظر فضايي منطبق بر حدود تقسيمات سياسي كشور (استان) و مشتمل بر چند استان مي باشد. براين اساس استان چهارمحال و بختياري در منطقه 4 گردشگري تحت نام "پايتخت باستاني" و همراه استان خوزستان قرار مي گيرد.

فایل های پژوهش