پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

بیماری مولتیپل اسکلروزیس بیماری التهابی و تخریبی میلین اعصاب مرکزی است که میتواند منجر به معلولیت فرد گردد. این بیماری موجب کاهش دید ناگهانی، دوبینی، تاری دید، ضعف عضالت، خستگی، نارسائی در عملکرد مثانه، رودهها و عملکرد جنسی، اختالل در هماهنگی، قدرت و تعادل، اختالل در درک حسهای مختلف، افسردگی و اختالالت شناختی میشود. در ارتباط با نقش فاکتورهای ژنتیکی بر ابتال به 1 بیماری اماس، شواهد متعددی نشان میدهند که سایتوکینهای پیش التهابی از جمله اینترفرون گاما، 1- IL و 12-IL ممکن است در شروع و حفظ این بیماری دخیل باشند. 18-IL نیز یک نوع سایتوکین است که بهطور عمده بهوسیله مونوسیتها و ماکروفاژها تولید میشود. یکی از نقشهای مهم 18-IL در پیامدهای کلینیکی از جمله افزایش سطوح سرمی 18-IL در هنگام التهاب و یا برخی از اختالالت خود ایمنی از جمله بیماری اماس میباشد. بنابراین لزوم مطالعه برای شناسایی نقش عوامل التهابی، تعیین دالیل باالتر بودن شیوع برخی از ژنها در جمعیتهای با نرخ باالتر این بیماری و شناسایی افراد حساس به این بیماری ضرورت دارد. یافتهها حاکی از آن بود که از میان بیماران مورد مطالعه 2/76 %زن و 6/21 %مرد بودند. فراوانی ژنوتیپهای GG ،CC و GC برای ژن 137-18-IL به ترتیب برابر 7/95 ،% 7/21 % و 8/15 %در بیماران مبتال به ام اس در مقابل 2/96 ،% 7/5 % و 2/21 %در گروه کنترل بود. فراوانی ژنوتیپهای AA ،AC و CC برای ژن -18-IL 607 به ترتیب برابر 1/25 ،% 1/44 % و 9/27 %در بیماران مبتال به ام اس و 2/26 ،% 6/47 % و 1/27 %در گروه شاهد بود. تمامی انواع ممکن برای ژنوتیپها در گروه کنترل تشخیص داده شدند در حالیکه ژنوتیپهای CC/CC و CC/GC در بیماران مبتال به ام اس مشاهده نشد. بین بیماران مبتال به ام اس و گروه شاهد از نظر فراوانی ژنوتیپهای ترکیبی تفاوت معنیداری مشاهده نشد. لذا میتوان با تحقیقات و جامعه آماری بیشتر و در نظر گرفتن فاکتورهای زیست محیطی موثر بر بیماری اماس و همچنین مطالعات مشابه بر روی جمعیتهای قومیتی مختلف به روشنسازی ارتباط پلی مورفیسمهای IL18 و بیماری اماس کمک کرد.

خلاصه نتایج حاصله

پیشتر، نرخ شیوع بیماری ام اس در ایران پایین در نظر گرفته میشد، اما اخیرا مطالعات انجام شده نشان دادهاند نرخ بیماری ام اس در داخل کشور بسیار متفاوت بوده که برخی از مناطق ایران ممکن است دارای نرخ باالی این بیماری باشند. نرخ شیوع بیماری ام اس توسط محققین مختلف به نقل از Izadi و همکاران )1129 )62 در هر 211111 نفر در اصفهان، 5/92 در هر 211111 در تهران، 11 در هر 211111 نفر در مازندران، 21-9 در هر 211111 در خراسان و 24 در هر 211111 نفر در سیستان و بلوچستان گزارش شدهاست )2 .)ایران کشوری پهناور، دارای شرایط آب و هوایی، قومیتها و فرهنگهای مختلف میباشد. بنابراین، تفاوتهای موجود در نرخ شیوع بیماری ام اس در مناطق مختلف میتواند تا حدودی بوسیله این تفاوت های زیست محیطی و قومیتی تحت تاثیر قرار گیرد )2 .)در همین ارتباط گزارش شدهاست که شیوع بیماری ام اس با انواع خاصی از صنایع سنگین ارتباط دارد )26 .)همچنین مطالعات اپیدمیولوژیکی نشان دادهاند که با افزایش شاخصهای بهداشتی و در معرض قرارگیری پایینتر نسبت به عوامل عفونی ممکن است 21 با افزایش شیوع بیماریهای آلرژیک و خودایمنی از جمله ام اس مرتبط باشد )28 .)در همین ارتباط گزارش شدهاست که شیوع بیماری ام اس در مناطقی که کمتر در معرض نور خورشید هستند و کمبود ویتامین D دارند باالتر است )25 .)همچنین Etemadifar و همکاران نیز پیشنهاد کردند که کمبود ویتامین D به عنوان فاکتور مهمی میتواند شیوع بیماری ام اس را در ایران تحت تاثیر قرار دهد )11 .)یکی از دالیلی نرخ باالی کمبود ویتامین D در کشور ایران میتواند استفاده بیش از حد از کرم های ضد آفتاب و یا افزایش تعداد مردم ساکن در آپارتمانها باشد. همچنین حجاب نیز به عنوان یکی از فاکتورهای موثر برای کمبود ویتامین D عنوان شدهاست )12 .)در مطالعه حاضر از میان بیماران مبتال به ام اس %6/21 مرد و %2/76 زن بودند و دارای میانگین سنی 71/6±24/22 سال بودند. در مطالعه Izadi و همکاران )1129 )نیز %8/25 مرد و %1/81 زن بودند و میانگین سنی بیماران مورد مطالعه این محققان 11/5±54/21 سال بود )2 .)این نتایج و نیز مطالعات مشابه که شیوع بیشتر بیماری ام اس را در زنان در مقایسه با مردان گزارش کردهاند نتایج مطالعه حاضر را تایید میکنند. عالوه بر مطالب اشاره شده فوق، نرخ باالتر شیوع بیماری ام اس در زنان در مقایسه با مردان ممکن است به دلیل فاکتورهای فیزیولوژیکی آنها از جمله هورمونهای جنسی باشد. بنابراین میتوان برداشت کرد که تفاوتهای هورمونی موجود باعث حساسیت بیشتر زنان نسبت به فاکتورهای خطر زیست محیطی می گردد )11 .)همچنین در معرض قرار گیری پایین تر نسبت به نور خورشید و در نتیجه کمبود ویتامین D که در زنان ایرانی بطور معنیداری از مردان پایین تر میباشد نیز از عوامل تاثیر گذار میباشد. همچنین همانطور که اشاره شد، فاکتورهای ژنتیکی نیز نقش خیلی پر رنگی در شیوع بیماری ام اس ایفا میکنند )2 .)در مطالعه حاضر، فراوانی ژنوتیپهای GG ،CC و GC برای ژن 137-18-IL و همچنین فراوانی اللهایG و C برای این ژن بین بیماران ام اس و گروه کنترل تفاوت معنیداری را نشان نداد. همچنین فراوانی ژنوتیپهای AA ،AC و CC برای ژن 607-18-IL و همچنین فراوانی آللهای C و A برای این ژن بین دو 22 گروه بیماران ام اس و کنترل تفاوت معنیداری را نشان نداد. تفاوت معنیداری از نظر فراوانی ژنوتیپها و همچنین آللها برای پلی مورفیسمهای rs1946518 مشاهده نشد. در مطالعه حاضر، تمامی انواع ممکن برای ژنوتیپها در گروه کنترل تشخیص داده شدند در حالیکه ژنوتیپهای CC/CC و CC/GC در بیماران مبتال به ام اس مشاهده نشد. بین بیماران مبتال به ام اس و گروه شاهد از نظر فراوانی ژنوتیپهای ترکیبی تفاوت معنیداری )67/1=p )مشاهده نشد. در مطالعه Orhan و همکاران )1127 )مشاهده شد که ارتباطی بین ژنوتیپهای C/G و C/C برای ژن 18-IL و خطر بیماری ام اس وجود نداشت، اما در مقابل ارتباط معکوسی بین ژنوتیپهای CC+C و بیماری ام اس مشاهده شد. این محققان اظهار داشتند که پلی مورفیسم ژن -18-IL 137 نقش حفاظتی در مقابل بیماری ام اس دارد )8 .)Nicoletti و همکاران )1112 )گزارش کردند که غلظت سرمی انترفرون گاما از جمله سایتوکین اینترلوکین 28( 18-IL )به طور معنیداری در بیماران مبتال به ام اس در مقایسه با افراد سالم و یا سایر بیماریهای نورولوژیک افزایش نشان داد. سطوح 18-IL در بیماران مبتال به ام اس با جنسیت، سن، طول دوره بیماری یا فعالیت بیماری ارتباطی نشان نداد )1 ,12 .)در مطالعه Orhan و همکاران )1127 )گزارش شد که ژنوتیپ 607AA-18-IL حدود 7 برابر خطر باالتری برای توسعه ام اس را نشان داد )112/1 >P ،57/24-26/2 :882/7 = OR .)همچنین این محققان نشان دادند که مصرف سیگار عامل تاثیر گذاری در ایجاد بیماری ام اس حامل ژنوتیپهای AA 607-18-IL و AA+CA میباشد. تفاوت معنیداری در پلی مورفیسم پروموتور ژن G/C 137-18-IL مشاهده نشد. در جمعبندی مطالعه خود این محققان اظهار داشتند که پلی مورفیسم پروموتور ژن A/C 607-18-IL فاکتور ژنتیکی مهم در تعیین حساسیت افرارد به بیماری ام اسم میباشد )8 .) مطابق با مطالعه حاضر، در مطالعات انجام شده گزارش شده است که ارتباطی بین سطح سرمی 18-IL و امتیاز EDSS و همچنین تعداد عودها وجود نداشت )2 ,1 ,8 .)نتایج تحقیقات مختلف در خصوص تفاوت 23 پلی مورفیسم ژن 18-IL متناقض میباشد. در برخی مطالعات بعضی از ژنوتیپها در بیماران ام اس بیشتر بوده در حالیکه در مطالعاتی دیگر، ژنوتیپهای دیگری شایع بودهاند. در مطالعه Celik و همکاران )1124 ) در بیماران ام اس، ژنوتیپ CC ژن 137-18-IL نسبت به فراوانی ژنوتیپ GG شایعتر بود، اما توزیع پلی مورفیسم ژنوتیپ A/C 607-18-IL در بیماران ام اس با گروه کنترل تفاوت معنیداری نشان نداد )12 .)در سمت مقابل در مطالعه Orhan و همکاران )1127 )گزارش شد که ژنوتیپ 607AA-18-IL خطر باالتری برای توسعه ام اس را نشان داد )8 .)در مطالعه Giedraitis و همکاران )1112 )هم راستا با مطالعه حاضر، ارتباط معنیداری بین ژنوتیپ های IL18 و حساسیت به بیماری ام اس مشاهده نشد )14 .)تفاوتهای موجود در نتایج مطالعات مختلف در این خصوص میتواند ناشی از فاکتورهای متعددی از جمله تنوع قومیتی در توزیع ژنوتیپ IL18 باشد که در میان قومیتهای مختلف متفاوت میباشد. همچنین انوع فاکتورهای زیست محیطی دخیل در بیماری زایی ام اس نیز میتواند از عوامل تاثیر گذار باشد )12 .)در همین راستا با توجه به وضعیت جغرافیایی شهرکرد، میتوان گفت که احتماال ارتفاع باالتر نیز یکی از عوامل تاثیر گذار در شیوع پایین بیماری ام اس و در نتیجه عدم تفاوت بین شیوع ژنوتیپهای مختلف ژن 18-IL بین افراد سالم و بیماران ام اس در مطالعه حاضر باشد. در جمع بندی مطالعه حاضر میتوان اظهار داشت که از طریق آنالیز پلی مورفیسمهای ژن IL18 در جمعیت شهرکرد، تفاوت معنی داری در توزیع ژنوتیپ ها و آللها و همچنین ژنوتیپهای ترکیبی 137-IL18 و 607-IL18 مشاهده نشد. تحقیقات بیشتری با جامعه آماری بیشتر و در نظر گرفتن فاکتورهای زیست محیطی موثر بر بیماری ام اس و همچنین مطالعات مشابه بر روی جمعیت های قومیتی مختلف میتواند به روشنسازی ارتباط پلی مورفیسمهای IL18 و بیماری ام اس کمک کند.

فایل های پژوهش