پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

احداث بندهای زیرزمینی در مناطق خشک و نیمه‌خشک یکی از راهکارهای مفید و کارآمد جهت ذخیره جریانات زیرسطحی و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی به ویژه در دره‌های کوهستانی مشرف در دشت‌ها می‌باشد. از مهم‌ترین عوامل موفقیت و کارآمدی این سازه‌های زیرزمینی دقت در شناسایی مکان‌های مستعد می‌باشد. تحقیق حاضر تلاشی است برای تعیین و اولویت‌بندی عوامل مهم و تأثیر‌گذار بر مکان‌یابی بندهای زیرزمینی در استان چهارمحال و بختیاری که نیمه شرقی آن در زمره مناطق نیمه‌خشک قرارگرفته‌است. در این تحقیق برای مکان‌یابی بندزیرزمینی در حوزه‌های آبخیز شهرکرد ( و مرغملک)، از سامانه پشتیبانی تصمیم‌گیری(DSS) ، سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) و تحلیل سلسله مراتبی(AHP) استفاده گردید. این تحقیق در سه مرحله و با استفاده از منطق بولین انجام شده‌است. محاسبه شاخص تناسب برای هر محور برحسب مقادیر شاخص‌ها و با توجه به کلاس‌بندی محدوده معیارها، شاخص‌هایی با تناسب بیشتر، منطبق بر محورهای مناسب‌تر جهت احداث بند زیرزمینی در منطقه مورد بررسی می‌باشد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد بهترین محورها برای احداث بند زیرزمینی، در بستر آبرفتی رودخانه‌های با جریان زیرسطحی بالا، حجم مخزن زیاد، همچنین حجم رواناب بالا و شیب پایین و نفوذپذیری بالا بوده است. روش ارائه شده در این تحقیق قادر است از طریق بررسی‌های تفصیلی و دقیق و در نظرگرفتن عوامل مؤثر بر بندهای زیرزمینی، مکان‌های مناسب برای احداث بندهای زیرزمینی را تعیین نماید. در این راه سیستم اطلاعات جغرافیایی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به لحاظ صرفه‌جویی بسیار زیاد در وقت و هزینه‌ها می‌توانند بسیار مفید واقع شوند.

خلاصه نتایج حاصله

با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی می‌توان مکان‌های مناسب جهت احداث بندهای زیرزمینی را به ترتیب اولویت مشخص نمود. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی که در این روش جهت اولویت‌بندی نقاط و تعیین بهترین نقاط جهت احداث بند زیرزمینی استفاده شده‌است و مقادیر وزن‌ها و اهمیت هر کدام از عوامل استفاده‌شده در این تحقیق نشان داد که این فرآیند تصمیم‌گیری ابزاری مناسب جهت فرآیند تصمیم‌گیری با معیارهای متفاوت است و می‌تواند ابزار مدیریتی مناسبی جهت کمک به تصمیم‌گیری‌ها باشد. عوامل شیب و رواناب سطحی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار برای تعیین مکان‌های مناسب جهت احداث بندهای زیرزمینی است. در تعیین ارزش شاخص‌ها، کمیت آب(ارتفاع رواناب>15 میلیمتر) با وزن 22/0، بیشترین وزن را به خود اختصاص داده‌است و به‌عنوان مهم‌ترین شاخص به‌شمار می‌رود. هم‌چنین بعد از آن شاخص تأثیر بر آبدهی قنوات در گروه 25-0 درصد، با وزن 11/0 دارای وزن و اهمیت بیشتری نسبت به سایر شاخص‌ها می‌باشد.

فایل های پژوهش