پژوهشگر

همکاران پژوهشگر

چکیده پژوهش

چغندر علوفه‪اي به‪دليل خصوصيات ارزشمند زراعي مانند مقاومت به خشکي و شوري، توليد علوفه با ارزش غذايي و درصد انرژي بالا، خوش‪خوراکي، توليد عملکرد مطمئن، نياز به آب آبياري کمتر و امکان مخلوط کردن آن با ساير گياهان علوفه‪اي ـ مثل ذرت علوفه‪اي و انواع علف‪های چمنی ـ مي‪تواند نقش مؤثري در توليد علوفه موردنياز کشور ايفا کند. این مطالعه با هدف ارزیابی تأثیر کاشت بهاره، تابستانه و پاییزه پنج رقم چغندر علوفه‌ای به مدت دو سال (96-1395 و 97-1396) در مناطق شیراز، اصفهان، شهرکرد و کرج اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های نواری خردشده با فاکتور عمودی فصل کاشت و فاکتور افقی رقم در سه تکرار اجرا شد. فاکتور عمودی به عامل فصل کاشت با سه سطح شامل (1) کشت بهاره (کاشت طی دهه سوم فروردین)، (2) کشت تابستانه (کاشت در دهه دوم تیر) و (3) کشت پاییزه (کاشت در دهه سوم شهریور) و فاکتور افقی به پنج رقم شامل رقم SBSI051 و چهار رقم خارجی (شامل Jamon، Brunium، Minotaure و Collosse) اختصاص داشت. هر کرت شامل سه ردیف کاشت به طول ده متر بود. نتایج منطقه فارس نشان داد که تغییر فصل کشت صرفاً بر عملکرد اندام هوایی تأثیر معنی‌داری گذاشت. اثرمتقابل تاریخ‌کاشت × رقم بر عملکرد تر و خشک اندام هوایی، زیرزمینی و کل در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار شد. از نظر عملکرد خشک کل در شرایط تغییر فصل کشت به‌استثنای رقم Brunium که توانست با انطباق خود بیشترین تولید را در هر سه فصل داشته باشد (16/32-28/13 تن در هکتار)، بقیه رقم‌های موردمطالعه اجرای متفاوتی از خود بروز دادند. در منطقه اصفهان، تغییر تاریخ کاشت از بهار به تابستان تأثیر معنی‎داری بر عملکرد تر و خشک علوفه نگذاشت. این درحالی بود که کاشت رقم ایرانی SBSI051 منجر به تولید بیشترین عملکرد ماده خشک (19/71 تن در هکتار) شد. در منطقه شهرکرد، عملکرد تر اندام هوایی در کشت تابستانه (90/28 تن در هکتار) به‌نحو معنی‌داری بیش از کشت بهاره (05/18 تن در هکتار) بود. در بین رقم‌های موردمطالعه نیز، بیشترین عملکرد تر اندام هوایی (44/28-78/23 تن در هکتار) به سه رقم Brunium، Minotaure و Collosse تعلق داشت. در منطقه کرج، تاریخ‌کاشت (بهاره و تابستانه) در سطح احتمال پنج درصد روی عملکرد خشک اندام هوایی و عملکرد تر اندام زیرزمینی تأثیر معنی‌داری گذاشت. این تأثیر به‌نحوی بود که عملکرد خشک اندام‌هوایی و عملکرد تر اندام زیرزمینی چغندر علوفه‌ای در کشت بهاره (به‌ترتیب 45/3 و 29/65 تن در هکتار) به‌ترتیب معادل 52 درصد و 3/2 برابر کشت تابستانه بود. از نقطه‌نظر خصوصیات کیفی علوفه، بیشترین NDF (38/20 درصد) به رقم SBSI051 تعلق داشت و بقیه رقم‌ها به‌نحو معنی‌داری از NDF کمتری برخوردار بودند. از سوی دیگر، خصوصیات کیفی اندام‌های هوایی و زیرزمینی نیز به‌نحو معنی‌داری متفاوت بود. در مجموع بیشترین قابلیت‌هضم ماده خشک (75/93 درصد)، ماده آلی (62/93 درصد) و ماده خشک آلی (86/89 درصد) به اندام زیرزمینی رقم Minotaure تعلق داشت.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

خلاصه نتایج حاصله

بر اساس یافته‌های این تحقیق: تغییر فصل کشت (بهاره، تابستانه و پاییزه) تأثیری بر عملکرد اندام زیرزمینی چغندر علوفه‌ای نداشت و بنابراین، جهت صرفه‌جویی در مصرف آب کشت پاییزه چغندر علوفه‌ای امکان تولید عملکرد ریشه قابل‌قبول را خواهد داشت. در مناطق آلوده به بیماری ریزومانیا، امکان کشت تابستانه چغندر علوفه‌ای (رقم ایرانی) با توجه به توان ژنتیکی رقم‌های موجود منتفی است. با توجه به شرایط اجرایی این تحقیق در مناطق نیمه‌معتدل (اصفهان، کرج و شهرکرد) امکان کشت پاییزه چغندر علوفه‌ای وجود ندارد. در مناطق معتدل، عملکرد خشک اندام‌هوایی و عملکرد تر اندام زیرزمینی چغندر علوفه‌ای در کشت بهاره به‌مراتب بیش از کشت تابستانه بود. از نقطه‌نظر خصوصیات کیفی علوفه، بیشترین NDF (38/20 درصد) به رقم SBSI051 تعلق داشت و بقیه رقم‌ها به‌نحو معنی‌داری از NDF کمتری برخوردار بودند. بنابراین، جهت استفاده در تعلیف دام‌های شیری استفاده از این رقم قابل‌توصیه است. بیشترین قابلیت‌هضم ماده خشک (75/93 درصد)، ماده آلی (62/93 درصد) و ماده خشک آلی (86/89 درصد) به اندام زیرزمینی رقم Minotaure تعلق داشت.

فایل های پژوهش